Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 65, bladzijde 795-796  Zie volgende pagina »

Van Eycken.   Cap. lxv.

1  
Quercus robur - Zomereik

Tfatsoen

Quercus robur - Zomereik

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Drys, Quercus, Eyckenboom (Eycke)

(vrucht) Balanos, Glans, Eeckel, (galappel) Cecis, Galla, Eycken appel, Galnoten, (napje) Calices glandium (Cupulae glandium)

  • 1644 Vlaams: Eycke (Wilde), Eyckenboom (vrucht: Eeckel, Eyckel)
  • 1616 Latijn: Quercus (vrucht: Glans) [823]
  • 1554/1557: Calices glandium, Chesne, Cupulae glandium, Eichbaum, Eichopffel, Eyckenappel, Eyckenboom, Galla, Galnoten, Galopffel, Gland, Glans, Noix galle, Quercus

[795]   Die Eycken sijn ghemeynlick groote breede boomen/ met huer dicken tacken veerde ende wijt uutghespreyt/ ende hebben grauwe scorssen/ die aen die ionghe Eycxkens heel effen sijn/ ende aen die oude boomen/ dick/ rouwe oneffen ende gheborsten. Die bladeren van den Eycken sijn rontsomme die canten ghescaert ende diep ghekerft/ ende daer op worden somtijts ronde appelkens ghevonden/ dwelck Eycken appelen ende Galnoten gheheeten worden. Die vrucht van den Eycken sijn die Eeckelen/ die in rouweronde hole scaelkens hanghen. Die wortelen van den Eycken sijn wijt ende breet uutghespreyt.

Plaetse

Eycken boomen wassen gheerne in sandachtighe maghere dorre landen/ ghelijck ontrent die heyden.

Tijt

Die Eycken crijghen in Meye nieuwe bladeren. Die Eeckelen worden in Oostmaent rijp. Die Eycken appelen groeyen in den zoomer/ ende beghinnen in Herfstmaent af te vallen.

 

Naem

[796]   1   Die Eyckenboom wordt gheheeten in Griecx Drys/ In Latijn Quercus/ In Hoochduytsch Eichbaum/ In Franchois Chesne.

2   Die vrucht wordt ghenaemt in Griecx Balanos/ In Latijn Glans/ In Hoochduytsch ein Eichel/ Hier te lande een Eeckel/ In Franchois ung Gland.

3   Dat ront Appelken dat op die bladeren groeyet es ghenaemt in Griecx Cecis/ In Latijn Galla/ In Hoochduytsch Eichopffel/ und Galopffel/ Hier te lande Eycken appel/ ende Galnoten/ In Franchois Noix de galle.

4   Die scaelkens daer die Eeckelen in hanghen worden gheheeten in Latijn Calices glandium/ In die Apoteke Cupulae glandium.

Natuere

Die bladeren ende scorssen van den Eycken/ ende die scaelkens van den Eeckelen sijn verdrooghende tot in den derden graedt ende tsamen treckende. Ende van ghelijcke natuere sijn oock schier die Eeckelen/ maer meer werm ende min tsamen treckende.

Die Galnoten sijn cout ende drooghe tot in den derden graedt/ ende seer tsamen treckende.

Cracht ende werckinghe

A   Die bladeren scorssen ende scaelkens van den Eycken ende Eeckelen stelpen ende ghenesen dat bloetspouwen/ bloetpissen/ ende alle bloetganck/ ende dijsghelijcx oock dat root melizoe ende die loop des buycx in water oft rooden wijn ghesoden ende ghedroncken.

B   Die bladeren van Eycken cleyn ghestooten ghenesen ende heylen die versche wonden ende stelpen dat bloeyen der selver daer op gheleyt.

C   Die scorssen van den Eycken ghepoedert es goet tseghen die wormen van den kinderen/ ende tseghen den loop des buycx ende overvloedighe camerganck.

D   Die scaelkens van den Eeckelen ende scorssen van den boomen/ sijn oock goet vermenght in alle medecijnen/ salven/ olien/ plaesteren/ die goet sijn om te stelpen eenighe vloet ende loop van bloede oft van andere humoren.

2
E  
Die Eeckelen sijn schier den bladeren ende scorssen van crachten ghelijck/ nochtans niet soo seer stoppende/ sy doen water maken/ ende wederstaen alle fenijn ende vergiftheyt/ ende sijn sonderlinghe goet tot die beten ende steken van die fenijnnighe ghedierten in melck ghesoden ende ghedroncken.

F   Eeckelen cleyn ghestooten sijn oock goet gheleyt op die versche heete gheswillen/ ende als sy met ghesouten verckens smout vermenght sijn/ zoo ghenesen sy die quade voortsetende sweeringhen ende ulceratien.

3
G  
Die Galnoten stoppen oock seer ende sijn goet tot alle bloetganck/ ende tot die loop des buycx in alder manieren/ het sy van binnen inghegheven/ oft in eenighe olien salven plaesteren vermenght/ ende van buyten ghebruyckt.

H   Galnoten sijn oock goet tot die vochticheyt ende gheswil van dat tantvleesch/ ende tot alle swillinghen van den amandelen ende keele/ ende dijsghelijcx oock tot die puysten van den mont.

I   Item Galnoten stelpen den vloet van den vrouwen ende doen die moeder die gesoncken es in huer plaetse keeren/ alsmen in dwater sidt daer sy in ghesoden sijn.

K   Galnoten met azijn oft water gheweyckt maken dat hayr swert/ ende doen dat overvloedich vleesch verdwijnen/ daer mede bestreken.

L   Galnoten ghebrant ende met azijn oft wijn gheblust/ stoppen alle vloet ende loop van den bloede.

 

^Naar het begin van deze pagina