Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 64, bladzijde 793-794  Zie volgende pagina »

Van wilghen.   Cap. lxiiii.

 

Salix - Wilg

1  

Salix purpurea - Bittere wilg

2  

Salix alba - Schietwilg

3  

Salix alba subsp. vitellina (Salix alba 'Vitellina') - Bindwilg

4  

Salix viminalis - Katwilg

Tgheslacht

Van Wilghen vindtmen twee seer versceyden gheslachten/ dat eene wast om hooghe ende wordt groot ende dick ghelijck andere boomen/ dat ander blijft neer/ ende bringht Wissen voort. Dat ierste gheslacht es oock som van scorssen roodachtich/ som wit/ ende som geelachtich.

Tfatsoen

Salix - Wilg

Itea, Salix, Olesicarpos, Frugiperda, Wilgheboom (Wilghe)

   Noot: Nr. 1, 2 en 3 behoren tot de soorten die tot een boom opwassen, genaamd Salix perticalis.

 

 

Salix purpurea - Bittere wilg

(Wilghen met "roode scellen") Salix nigra, Salix purpurea, Salix Gallica, Salix viminalis, roode Wilghe

  • 1644 Vlaams: Wilghe (Swarte)
  • 1616 Latijn: Salix nigra [843]
  • 1554/1557: Frugiperda, Itea olesicarpos, Salix, Salix gallica, Salix nigra, Salix purpurea, Salix perticalis, Saulx, Saulx noire, Weiden (rot), Weydenbaum, Wilgheboom, Wilghen (roode)

 

Salix alba - Schietwilg

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

 

(Wilghen "met den witten scorssen") Salix candida, Salix Graeca, witte Wilgh

  • 1644 Vlaams: Wilghenboom (Groote)
  • 1616 Latijn: Salix perticalis [843]
  • 1554/1557: Frugiperda, Itea olesicarpos, Salix, Salix candida, Salix Graeca, Salix perticalis, Saulx, Saulx blanche, Weiden (weisz), Weydenbaum, Wilgheboom, Wilghen (witte)

 

Salix alba subsp. vitellina (Salix alba 'Vitellina') - Bindwilg

(Wilghen "met den geelachtighen scorssen") Salix vitellina, Salix amerina, witte Wilghe

  • 1644 Vlaams: Wilghe (Bind-)
  • 1616 Latijn: Salix vitellina [843]
  • 1554/1557: Frugiperda, Itea olesicarpos, Salix, Salix amerina, Salix perticalis, Salix vitellina, Saulx, Saulx blanche, Weiden (weisz), Weydenbaum, Wilgheboom, Wilghen (witte)

 

[794]   1   Die Wilghe boomen hebben dicke struycken/ daer uut wassen hooghe langhe rechte tacken met vele sijde tacxkens/ die taye sijn/ ende oft met bruynroodachtighe/ oft met witte oft geelachtighe scorssen bedeckt sijn. Ende daer aen wassen die bladeren die lanck ende smal sijn/ boven gruen ende van onder schier aschverwich.

Salix viminalis - Katwilg

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

 

Helix, Salix pumila, Salix viminalis, Sabina salix, Amerina salix, Wijmen (cleyne neere Wilghe)

  • 1644 Vlaams: Wijmen
  • 1616 Latijn: Salix minor [843]
  • 1554/1557: Amerina salix, Oziere, Sabina salix (Columella), Salix pumila, Salix viminalis, Weiden (klein), Wymen

2   Dat ander gheslacht van Wilghen/ dat Wijmen gheheeten wordt/ en heeft gheen sonderlinghe struycken/ maer alleen by der aerden een groot breet hooft/ daer uut vele dunne rijskens wassen/ met doncker roode scellen becleet/ die seer taye sijn ende huer seer lichtelijcken in alle manieren laten buyghen ende crommen. Van desen rijskens worden ghemaeckt manden/ stoelen/ korven/ ende dyerghelijcke andere dinghen.

Plaetse

Alle Wilghen wassen gheerne in vochtighe plaetsen/ ontrent die grachten ende watercanten/ ende sonderlinghe die Wijmen.

Tijt

Die Wilghen bloeyen in tbeghinsel van der Lenten/ ende huer bloeyesel wast lancx aen dunne steelkens tsamen ghehoopt/ dwelck alst open gaet es saecht ende wollachtich ende wordt daer om het gheheel bloeysel Cattekens gheheeten.

Naem

Die Wilghe boom wordt gheheeten in Griecx Itea/ In Latijn Salix/ In Hoochduytsch Weydenbaum/ In Franchois Saulx. Ende wordt van Theophrastus by toename ghenaemt Olesicarpos/ dat es in Latijn Frugiperda/ om dat huer cattekens rijsen/ eer dat saet wel rijp es.

1   Dat gheslacht dat tot boom opwast/ wordt gheheeten Salix perticalis.

A   Ende van desen gheslachte dat roode scellen heeft wordt ghenaemt Salix nigra, Salix purpurea ende Salix gallica. In Hoochduytsch rot Weiden/ Hier te lande roode Wilghen/ van sommighen oock Salix viminalis/ om dat die tacxkens taye sijn ende huer beter laten buyghen/ dan van den anderen Wilghen. Ende sonder twijfel dese roode Wilghen sijn een gheslacht met den Wijmen/ want alsmen dese roode Wilghen in neere vochtighe plaetsenplant ende cort by den aerden af hout/ zoo wassen daer Wijmen op.

B   Dat tweede gheslacht met den witten scorssen wordt ghenaemt Salix candida/ ende van sommighen Salix graeca.

C   Tderde met den geelachtighe scorssen Salix vitellina/ ende als sommighen meyen Salix amerina. Ende beyde dese worden in Hoochduytsch genaemt Weisz weiden/ ende hier te lande witte Wilghen.

2   Die cleyne neere Wilghe wordt gheheeten van Theophrastus Helix/ In Latijn Salix pumila ende Salix viminalis/ van Columella Sabina salix ende Amerina salix/ Hier te lande Wijmen/ In Hoochduytsch Klein weiden.

Natuere

Die bladeren bloemen saet ende scorssen van den Wilghen sijn cout ende drooghe tot in den tweeden graedt/ ende tsamen treckende van natueren.

Cracht ende werckinghe

A   Die bladeren ende scorssen van Wilghen/ stelpen dat bloetspouwen/ dat overgheven ende bloetbraken/ ende alle bloetganck/ ende dijsghelijcx oock die overvloedighe natuerlijcke cranckheyt ende die vloet van den vrouwen/ met wijn ghesoden ende ghedroncken.

B   Wilghen bladeren oft scorssen in wijn ghesoden versueten die pijne van den senuwen ende verstercken die selve/ alsmense daer mede stooft.

C   Die gruene bladeren van Wilghen cleyn ghestooten ende ontrent die scamelijcke leden gheleyt doen die quade lusten ende vleeschelijcke begheerten vergaen.

D   Die scorssen van Wilghen tot asschen ghebrant/ ende met azijn vermenght/ doen die wratten weeren ende exterooghen afvallen daer op gheleyt.

 

^Naar het begin van deze pagina