Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 61, bladzijde 789-790  Zie volgende pagina »

Van Olijfboom.   Cap. lxi.

1  
Olea europaea (Olea europaea subsp. europaea) - Olijfboom
2  
Olea europaea subsp. sylvestris - Olijfboom

Tfatsoen

Olea europaea (Olea europaea subsp. europaea) - Olijfboom

 

Foto Luc Regniers

Foto Luc Regniers

Elaea, Olea, Olijfboom

(vrucht) Elaea, Oliva, Olive, Oliven; Colymbades, Halmades, Colymbadae, "Oliven die in pekel gheleyt ende ghesouten sijn"

  • 1644 Vlaams: Olijfboom (Tammen) (vrucht: Olijven)
  • 1616 Latijn: Olea (vrucht: Oliva) [821]
  • 1554/1557: Colymbadae, Colymbades, Oelbaum, Olea sativa, Olijfboom, Oliva, Olivebaum, Olivier domestique

 

Olea europaea subsp. sylvestris - Olijfboom

   Noot: In de Franse vertaling van het Cruijdeboeck door Clusius (1557) is sprake van een Olea sylvestris, Olea Aethiopica, Oleaster, wilde Olijfboom 

  • 1644 Vlaams: Olijfboom (Wilden)
  • 1616 Latijn: Olea silvestris [821]
  • 1554/1557: Olea Aethiopica, Olea sylvestris, Oleaster, Olivier sauvage

Die Olijfboomen sijn schoone hooghe groote boomen met vele tacken/ daer aen wassen langachtighe smalle bladeren/ de Wilgebladeren niet seer onghelijck/ maer veel smalder ende minder. Die bloemkens sijn cleyn. Die vruchten sijn ront schier ghelijck Pruymen ghefatsoeneert/ van buyten ierst gruen/ ende als sy rijp geworden sijn swertachtich/ ende in dmiddel van elcke leyt eenen herden vasten steen. Uut dese vruchten wordt olie gheperst/ die Olie van Olijven gheheeten wordt.

 

Plaetse

[790]   Olijfboomen wassen gheerne in drooghe valleyen/ oft op cleyne neere huevelkens/ ende worden in Spaengien Italien ende andere dyerghelijcke landen al om ghevonden.

Naem

Die Olijfboom heet in Griecx Elaea/ In Latijn Olea/ In Hoochduytsch Oelbaum und Olivenbaum/ In Franchois ung Olivier.

Die vrucht wordt in Griecx oock Elaea ghenaemt/ In Latijn Oliva/ ende daer naer in Duytsch een Olive/ ende in Franchois une Olive.

Oliven die in pekel gheleyt ende ghesouten sijn heeten in Griecx Colymbades ende Halmades/ ende in Latijn Colymbadae.

Natuere

Die bladeren ende ionghe scuetkens van den Olijfboomen sijn cout drooghende ende tsamen treckende van natueren.

Die onrijpe Oliven sijn oock cout ende tsamen treckende/ maer als sy rijp sijn/ zoo verwermen sy ende maken vochtich.

Olie van den onrijpen Oliven es cout ende tsamen treckende/ van den rijpen/ werm vochtich ende subtijl van substantien.

Cracht ende werckinghe

A   Die bladeren van den Olijfboom sijn goet tot dat wildt vier/ quade voortsetende sweeringhen ende ulceratien/ ende tot andere hittighe swillinghen daer op gheleyt.

B   Die selve bladeren met huenich vermenght/ maken die vuyle sweeringhen suyver ende reyn/ ende doen oock andere quade vergaderinghen sceyden ende vergaen.

C   Item die bladeren van Olijfboomen sijn goet tot die sweeringhen/ apostumatien/ puysten ende verhittinghen van den mont ende van dat tantvleesch/ sonderlinghe van den ionghen kinderen/ in water ghesoden ende daer mede die mont ghespoelt.

D   Tsap van den Olijfbladeren stelpt die vloet van den vrouwen ende alle bloetganck/ ende dijsghelijcx oock den loop des buycx ende dat root melizoen/ van binnen ende van buyten ghebruyckt.

E   Tselve sap es oock goet tot die roodicheyt verhitheyt ende sweeringhen van den ooghen/ ende tot die loopende ende draghende ooren/ met collyrien daer toe dienende vermenght.

F   Die Olijven die noch gruen ende onrijp sijn/ verstercken die maghe ende maken appetijt ende lust om eten/ sonderlinghe die ghesouten sijn/ maer selve worden sy seer qualijcken verteert en gheven gheen voetsels.

G   Die rijpe vette Olijven maken walginge ende berueren die maghe/ sy maken hooft sweer ende sijn quaet voor den ooghen.

H   Olie van onrijpen Olijven bedwinckt ende doet sincken die ierst beghinnende heete swillinghen ende apostumatien/ ende vercoelt die heete sweeringhen ende ulceratien.

I   Item dese gruene onrijpe olie es oock goet tot die vuyle stinckende sweeringhen ulceratien ende vochticheden van dat tantvleesch/ ende maeckt die tanden vast/ met cattoen oft teer wolleken tseghen dat tantvleesch gheleyt.

K   Olie van rijpen Olijven/ maeckt slap/ versuet pijne ende weedom/ doet sincken die gheswillen/ ende