[764] Die boomen van den Queappelen worden selden seer groot/ sy hebben veel tacken ghelijck andere boomen/ ende daer aen wassen rondachtighe bladeren/ die op dopperste sijde gruen sijn/ ende aen die andere wit ende saecht/ anders van fatsoene den bladeren van den ghemeynen Appelboom gelijck. Tbloeysel es purpurachtich met wit vermenght ende daer naer volghen die vruchten die van ruecke liefelijck sijn/ ende van fatsoene som ront ghelijck een appel/ som lanckworpich ghelijck een peere/ van buyten met een geele scelle bedeckt die met dun wit wolleken ghelijck cattoen becleet es. In dmiddel van den vruchten ligghen die keernen ghelijck in die ghemeyne appelen.
Plaetse
Queappelen worden in die hoven gheplant/ ende wassen gheerne in lomberachtighe ende vochtighe plaetsen.
Tijt
Die Queappelen worden in Herfstmaent oft Wedemaent rijp.
Naem
Die Queappelboom wordt gheheeten in Griecx Melea Cydonia/ In Latijn Malus cotonea/ In Hoochduytsch Quuttenbaum oder Kuttenbaum. In Franchois ung Coingnaciere. Die vrucht wordt gheheeten in Griecx Melon Cydonion/ In Latijn Malum Cotoneum/ In die Apoteke Citonium/ In Hoochduytsch Quutten opffel und Kutten opffel. In Neerduytsch Queappel/ In Franchois Pomme de coing.
1 Die ronde vruchten worden gheheeten van sommighen Poma citonia/ ende in Neerduytsch Queappelen.
2 Die andere vruchten die ghelijck peeren ghefatsoeneert sijn worden van Galeno ghenaemt Struthea. Ende worden gheheeten hier te lande Quepeeren/ van sommighen Pira citonia.
Natuere
Die Queappelen sijn cout in den iersten graedt/ drooghe in den tweeden/ ende tsamen treckende van natueren.
Cracht ende werckinghe
A Die Queappelen stelpen den loop des buycx/ den rooden lichaem ende alle bloetganck/ ende sijn goet gebruyckt den
ghenen die bloetspouwen/ sonderlinge rouw/ want die ghesoden oft gebraden sijn en stoppen zoo seere niet/ maer sijn liefelijcker ende veel bequaemer om eten.
B Die bevruchte vrouwen als die dickwils Queappelen eten ende met huere spijse sieden/ zoo crijghen sy wijse ende seer verstandighe kinderen als Simeon Sethi scrijft.
C Queappelen met huenich (ghelijckmen hier voortijts plach te doene) oft met suycker (alzoomen nu doet) bereyt/ ende daer af ghemaeckt Quecruyt/ sijn een goede ende seer liefelijcke ende bequaeme medecijne voor die maghe/ die de maghe sterck maeckt/ ende die spijse daer in doet blyven tot dat sy verteert es.
D Tselve Quecruyt voor den eten inghenomen stopt den loop des buycx/ ende naer den eten ghenomen doet camerganck
hebben/ ende sluyt den crop der maghen vast toe/ alzoo dat gheen dompen uut die maghe ende kunnen opgheclimmen/ oft in thooft comen/ ende gheneest mits dyen die pijne van den hoofde die van alsulcken dompen coemt.
E Dwater daer Queappelen in ghesoden sijn/ es van ghelijcke cracht/ ende stelpt den camerganck/ alle bloetganck/ ende die vloet van den vrouwen ghedroncken.
F Dat selve water doet dat fondament dat uutghegaen es/ ende die moeder die ghesoncke es in huer plaetsen wederom comen alsmense daer mede stooft.
G Queappelen sijn oock goet vermenght in die plaesteren/ die tot den loop des buycx ende tseghen dat braken ende walghen goet sijn. Item sijn goet gheleyt op die heete borsten ende andere heete gheswillen.
H Dat wolleken dat op die Queappelen wast/ gheneest die Carbunkel in wijn ghesoden ende daer op gheleyt als Plinius seyt.
I Olie van Queappelen belet dat braken walghen ende hicken/ op die maghe gestreken.
K Dat bloeysel van den Queappelen stelpt oock den loop des buycx/ dat bloetspouwen/ ende die vloet van den vrouwen. In summa es van crachten den Appelen gelijck. |
