[726] Prangwortel heeft vele dunne taeye rijskens/ die met swert gruenen rondachtighen bladerkens ende scerpe herde stekende dorenen beset sijn. Tusschen den welcken voortcomen welrieckende bloemkens van fatsoene den Erwten bloemkens ghelijckende/ van verwen meest peersachtich oft lijfverwich root/ altemet heel wit/ somtijts oock geel ghelijck die Brem bloeme maer seer selden/ want die Prangwortel met den geelen bloemen/ en wordt niet veel ghevonden. Als die bloemen vergaen sijn zoo volghen daer cleyne hauwkens ghevult met breeden sade.
Die wortel es lanck/ seer taye/ met hueren tacken veerde ende wijt in die eerde ghesprayet/ doende somtijts beletsel den ploech yser alsmen tlant bouwet/ want dat ploech yser en kan dese wortel niet voorby noch niet ghebreken/ om dat sy seer taeye es.
Plaetse
Prangwortel wordt tot sommighen plaetsen van Brabant ghevonden aen die canten van goeden ende vetten corenvelden.
Tijt
Prangwortel bloeyet meest in Braeckmaent.
Naem
Dit cruyt wordt gheheeten in Griecx ende in Latijn Anonis ende Ononis/ nu ter tijt Arresta bovis, Kesta bovis en Remora aratri/ van sommighen oock Acutella. In Hoochduytsch Hawhechel/ Ochsenbrech ende Stalkraut. In Neerduytsch Prangwortel ende Stalcruyt. In Franchois Areeste beuf.
Natuere
Die wortel van Prangwortel es drooghe tot in den derden graedt/ ende wat wermachtich.
Cracht ende werckinghe
A Die scorssen van die wortelen van Prangwortele/ met huenich vermenght ende inghenomen doet water lossen/ ende breeckt
den steen. Tselve doet sy oock met wijn ghesoden ende ghedroncken.
B Die selve scorssen met huenich ende azijn ghesoden/ sijn goet ghedroncken tseghen die vallende sieckte als Plinius scrijft.
C Alsmen oock die selve scorssen in water ende azijn tsamen ziedt ende dat al werm in den mont houwet/ zoo ghenesen sy ende doen vergaen den tantsweer.
D Die ionghe scuetkens/ eer die bladeren wel voortcomen/ afghepluckt ende ghesouten sijn
een bequaeme ende ghesonde spijse voor salaet gegheten/ sy doen die urine lossen ende dat graveel rijsen dickwils ghebruyckt. |