Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 3, bladzijde 710-712   Zie volgende pagina »

Van Braembesien.   Cap. iii.

1  

Rubus fruticosus - Gewone braam

2  

Rubus caesius - Dauwbraam

 

Tgheslacht

Braembesien sijn tweederleye van gheslachte als Ruellius scrijft/ Groot ende cleyne.

Tfatsoen

Rubus fruticosus - Gewone braam

Foto Luc Regniers

Foto Luc Regniers

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Batos, Rubus, Sentis, vrucht: Moron bati, Morum rubi, Vaccinia (Mora bati), groote Braembesien (groote Braeme, Haghebesien)

  • 1644 Vlaams: Braem(en) (Groote oft Ghemeyne), Breemen [vrucht: Braembezien, Haghebezien]
  • 1616 Latijn: Rubus [742]
  • 1554/1557: Braembesien, Braemen, Breemen, Bremen, Brombeer, Haeghebesien, Meure de Ronce, Meurons, Mora bassi, Mora bati, Morum rubi, Ronce, Rubus, Sentis, Vaciniax

[711]   1   Die groote Braembesien hebben veel langhe dunne rancken/ met stekende dorenen al om seer beset/ daer mede dat sy aen die cleederen blijven hanghen van den ghenen die daer voorbij gaen. Aen dese rancken wassen die bladeren die oneffen rouw ende rontsomme diep ghekerft sijn/ van verwen onder wittachtich/ boven bruijn groen. Die bloemen sijn wit/ den bloemen van Eerdtbesien niet seer onghelijck. Ende daer naer wassen die bruijn roode vruchten/ die van vele cleyne besiekens vergaert sijn/ eender Moerbesien niet onghelijck/ maer veel mindere/ ende vol roots ende wijnachtichs saps sijn.

Rubus caesius - Dauwbraam

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

 

 

Cham(a)ebatus, Humirubus, cleyne Braembesien (cleyne Braemen, cleyne Breeme)

  • 1644 Vlaams: Braem(en) (Kleyne oft Eerdt-)
  • 1616 Latijn: Rubus minor [742]
  • 1554/1557: Braemen (cleyne), Catherine, Chamaebatus, Humirubus, Ronce (petite)

2   Die cleyne Braemen sijn den grooten in veel manieren ghelijc/ maer dese cruypen meest met hueren rancken lancx der eerden/ die daer aen tot veel plaetsen lichtelijck haken ende huer selve vast maken/ nieuwe wortelen crijghende. Die rancken van desen sijn oick met dorenen beset/ maer die dorenen en sijn niet zoo scerp/ die vrucht es oick ghelijck een cleyn Moerbesie/ maer es mindere dan die vruchten van den anderen/ anders van vervwen/ sape ende smake den anderen ghelijck. Die wortelen van beyde hebben veel dunnen rancxkens daer mede dat sij lancx der eerden cruypen.

Plaetse

Die Braemen wassen al om hier te lande aen die canten van den velden ende in die bosschen ende andere dijerghelijcke ongheoeffende plaetsen.

 

Tijt

[712]   Die Braemen bloeyen van in Meye tot in Hoymaent/ ende in Oostmaent worden die Braembesien rijp.

Naem

1   Die Braeme sonderlinghe die groote/ wordt gheheeten in Griecx Batos, In Latijn Rubus et Sentis, In Hoochduytsch Bremen/ In Nederduytsch Breemen ende Braemen. Die vrucht van den selven heet in Griecx Moron bati, In Latijn Morum rubi et Vacinia, In die Apoteke Mora bati/ ende van sommighen ongheleerden Mora bassi/ In Hoochduytsch Brombeer/ In Nederduytsch Braembesien ende Haghebesien/ In Franchois Rouces.

2   Die cleyne Breeme wordt van Theophrastus gheheeten in Griecx Chamebatus/ dat es in Latijn Humirubus. Die vrucht van desen wordt in Franchois ghenaemt Catherine.

Natuere

Die ionghe scuetkens met den ionghen bladeren van den Braemen sijn cout en drooghe tot schier in den derden graedt/ ende tsamen treckende van natueren/ ende diesghelijcx oock die onrijpe vruchten. Die rijpe vruchten zijn wermachtich ende tsamen treckende/ maer niet zoo seer als die onrijpe.

Cracht ende werckinghe

A   Die ionghe scuetkens van den Braemen ghenesen die quade heete sweeringhen van den mont en van der keelen/ ende diesghelijck oock die gheswillen van den amandelen ende den huych/ als sy in den mont dicwils gheknout worden.

B   Die selve ionghe scuetkens doen oock die tanden vast staen/ alsmen met hueren sape oft met den water daer sy in ghesoden sijn dat tantvleesch wascht. Tot den selven dienen oock die onrijpe vruchten in der selver manieren ghebruyckt.

C   Tselve sap van den ionghen scuetkens oft dat water daer sy in ghesoden sijn ghedroncken/ stelpt den loop des buycx/ der vrouwen natuerlijcke cranckheyt ende alle bloetganck.

D   Die bladeren ghestooten sijn goet gheleyt op die crop van der maghen tseghen die bevinghe van den herte/ ende pijne ende weecheyt vander maghen.

E   Die selve bladeren ghenesen die speenen/ ende bedwinghen die voorts etende sweeringhen dat sy niet voorts en gaen/ daer op gheleyt.

F   Die onrijpe vruchten eers sy rijp worden afghepluckt/ stoppen den loop des buycx/ den rooden lichaem ende alle bloetganck.

G   Tsap van den selven vruchten met huenich ghesoden/ es een seer goede medecijne/ tseghen alle heete sweeringhen ende swillinghen van den monde/ tonghe ende keele.

H   Die wortelen van den Braemen zijn goet tot den steen ende doen die urine rijsen/ ende dat water lossen.

 

^Naar het begin van deze pagina