[699] selve redene en wast in Norweghen/ Sweden/ Denemarcken/ Westvalen/ Pruyssen/ ende andere coude landen oock gheenen wijn/ want die nachten sijn daer tzoomers seer cort/ ende die cracht van der sonnen es seer cleyn.
Tijt
Die wijngaert bloeyet in Neerlant ende in Duytschlant ontrent dat beghinsel van Braeckmaent/ Ende in Herfstmaent worden die druyven volcomelijck rijp. In die maent daer naer/ dat es in October/ wordt die wijn gheperst ende in die vaten ghedaen/ ende daer naer wordt die maent in Duytsch Wijnmaent ghenaempt.
Naem
Die tamme Wijngaert wordt gheheeten in Griecx Ampelos oenophoros/ en Ampelos hemeros/ In Latijn Vitis vinifera/ In Hoochduytsch Weinreb/ In Neerduytsch Wijngaert/ In Franchois ung Vigne.
Natuere
Die bladeren ende rancxkens met den clauwierkens sijn cout ende drooghe van natueren tsamen treckende/ Diesghelijcx oock die onrijpe druyven/ Maer die rijpe druyven sijn werm ende vochtich tot in den iersten graedt. Ende als die selve gedroocht sijn/ ende daer af rosijn ghemaeckt es/ zoo sijnse drooch ende werm als Galenus scrijft.
Cracht ende werckinghe
A Tsap van den gruenen bladeren rancxkens ende clauwierkens/ van den Wijngaert ghedroncken/ es goet den ghenen die
bloetspouwen/ ende den rooden lichaem hebben/ ende den bevruchten vrouwen tseghen dat walghen ende braken. Tselve doet
oock die rancxkens ende clauwierkens alleen inghenomen. Item oock die keernen ende steenen van den vruchten in water ghesoden ende ghedroncken.
B Die selve clauwierkens ende bladeren van den Wijngaert gestooten ende met meel van ghersten mout vermenght sijn goet gheleyt op die pijne ende weedom van den hoofde van hitte comende/ ende op die heete sweeringhen van der maghen.
C Die asschen van den drooghen Wijngaert rancxkens gebrant/ met azijn vermengt gheneest die vijghen ende aenwassingen van
dat fondament/ naer dat sy afgesneden zijn.
D Die selve asschen met olie van roosen ende azijn vermengt es goet ghestreken op die beten van den slanghen/ op die leden die uut huer ioncturen sijn/ ende op die verhitte milten.
E Die gruenen druyven maecken winden inden buyck ende in die maghe/ ende doen camerganck hebben.
F Rosinen/ dat sijn die ghedroochde wijndruyven/ sijn seer goet tseghen den hoest/ ende tseghen alle ghebreken van der longhene/ nieren ende blase.
G Item die selve rosijnen sijn oock goet als Galenus seyt/ tot die verstoptheyt ende weecheyt van der lever/ want sy openen ende verstercken die selve.
H Die steenen van den besien ende vruchten in water ghesoden/ sijn seer goet tseghen den rooden lichaem ende tseghen den loop in den buyck/ alsmen dat water van onder met een clysterie sedt.
I Item die selve water daer die rosijn steenen in ghesoden sijn stelpt oock die overvloedighe natuerlijcke cranckheyt van den vrouwen/ als sy daer in baden ende sitten.
K Die selve steenen cleyn ghestooten ende met sout vermenght doen vergaen die herde gheswillen/ ende ghenesen die gheswollen vrouwen borsten. |