Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5 Cruyden, wortelen ende vruchten, diemen in die spijse ghebruyckt Planten Alfabetisch

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 5 capitel 75, bladzijde 692-693   Zie volgende pagina »

Van zee Aijeuijn.   Cap. lxxv.

1  

Urginea maritima - Zee-ui

 

Tfatsoen

Urginea maritima - Zee-ui

Scylla, Scilla, Cepe muris (Squilla), zee Aijeuijn (muysen Aijeuijn)

  • 1644 Vlaams: Aiuyn (Zee-)
  • 1616 Latijn: Scilla [690]
  • 1554/1557: Cepe muris, Oignon de mer, Oignon de souris, Meerzwibel, Scilla, Squilla, Squille, Squille vraye, Stipouille, Zee Ayeuyn

Die wortel van Zee aijeuijn es groot ende dick/ ende heeft veel scelferen eenen Aijeuijn ghelijck/ maer onghelijck meerder/ daer uut ierst spruyten twee oft drye stelen/ die voortbringhen vele cleyne geele bloemkens rontsomme lancx den steel gheset

[693]   van onder opwaerts alleyskens bloeyende/ Naer dat die bloemen ghebloeyet hebben zoo comen die bladeren voort die groot ende breet zijn/ den bladeren van breet cullekens cruyt niet seer onghelijck.

Plaetse

Zee Aijeuijn en wast hier te lande niet van selfs/ maer wordt uut Spaengien hier ghebracht tot den ghebruyck der medecinen/ ende van den selven worden sommighe in der cruytliefhebbers hoven gheplant.

Naem

Dit cruyt ende desen vrembden Aijeuijn wordt gheheeten/ In Griecx ende in Latijn Scilla, In die Apoteke Squilla, In Hoochduytsch Meerzwibel/ ende daer naer In Nederduytsch zee Aijeuijn/ In Franchois Stipoulle/ ou Squille/ Van Cerapio Cepe muris, dat es in onse tale/ muysen Aijeuijn.

Natuere

Squilla es werm tot in den tweeden graedt ende drooghe tot in den derden/ seer subtijl van substantien/ sceydende ende verdeylende van natueren.

Cracht ende werckinghe

A   Zee Aijeuijn in deech ghesloten ende dan in eenen hoven/ oft in heet vier wel morwe ghebraden/ ende met een achste Cruijdeboeck deel souts vermenght/ ontrent eenen lepel oft twee ingenomen doet camerganck hebben/ ende iaecht daer duer af taye slijmachtige vochticheden.

B   Zee Aijeuijn in der selver manieren ghebraden es oock goet vermenght in die medecijnen/ die water doen maken ende die urine rijsen ende in alle medecijnen die dienen tseghen waterladen/ geel vrouwe/ opworpinge van der magen/ ende crimpsel inden buyck.

C   Item zee Aijeuijn ghebraden met huenich ende olie inghenomen/ doodet ende iaecht af die langhe ende breede wormen.

D   In die medecijnen die goet sijn tot den verouderden hoest/ ende corticheyt van den adem ende die de taye fluymen van der borsten doen lossen ende rijsen/ is zee Aijeuijn bereyt als voor/ seer goet gemenght/ want in sulcker manieren ghebruyckt doet hy die taye fluymen scheyden ende lossen.

E   Zee Aijeuijn met huenich bereyt ende inghenomen/ maeckt lichten ende saechten camerganck/ Tselve doet oock tsaet met vyghen oft huenich inghenomen.

F   Een scelferken oft twee vander wortel van zee Aijeuijn rouw onder die tonghe gheleyt beneemt den watersuchtighen hueren dorst als Plinius scrijft.

G   Zee Aijeuijn in azijn morwe ghesoden ende cleyn ghestampt is seer goet gheleyt op die beten ende steken van den aderen/ slanghen ende dyerghelijcken fenijnigen gedierten.

H   Tbinnenste van den zee Aijeuijnen in olie oft terbenthijn ghesoden/ es seer goet geleyt ende ghesteken op die cloven van den voeten/ diesghelijck oock op die cackhielen ende wratten/ sonderlinghe onder die asschen ghebraden.

I   Zee Aijeuijn in der selver manieren ghebruyckt gheneest oock die loopende gaten van den hoofde ende die scellen daer op ghestreken.

K   Die bladeren van zee Aijeuijn/ verdrijven ende doen scheyden die croppen ende clieren/ vier daghen daer op gheleyt.

L   Pythagoras scrijft dat zee Aijeuijn aen den post oft opperste van der dueren ghehanghen/ alle tooverye ende guygelrye veriaecht ende wederstaet.

M   Berytius seyt dat wanneer die bloemen van zee Aijeuijn bruynachtich sijn/ ende niet lichtelijcken oft volken en vergaen/ dat dan een vruchtbaer iaer zal wesen ende datter veel corens wassen zal.

Hindernisse