Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5 Cruyden, wortelen ende vruchten, diemen in die spijse ghebruyckt Planten Alfabetisch

Deel 6

Eruca vesicaria - Zwaardherik

Eruca vesicaria subsp. sativa - Rucola

Diplotaxis tenuifolia - Grote zandkool

Erucastrum spec.

• Cruijdeboeck deel 5 capitel 54 Bladzijde 663

Tgheslacht

Van desen cruyde vindt men twee gheslachten/ een Tam/ oft dat ghemeyn es ende meest ghebruyckt wordt/ ende een Wildt.

Tfatsoen

Eruca vesicaria - Zwaardherik

Eruca, Eruca sativa, Eruca hortensis, tamme Rakette (ghemeyne Rakette)

 

Eruca vesicaria subsp. sativa - Rucola Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Noot: De gekweekte vorm. De wilde rucola (Diplotaxis muralis - Kleine zandkool) heeft smallere, scherper getande bladeren en een peperiger smaak dan zijn gekweekte tegenhanger. De wilde rucola en de Turkse rucola (Bunias orientalis) worden tegenwoordig het meest gegeten. 1644 Vlaams: Rakette (Roomsche oft Tamme) 1616 Latijn: Eruca sativa [708] 1554/1557: Eruca, Eruca hortensis, Eruca sativa, Rakette (Roomsche), Roquette cultivée, Roquette domestique

1   Die tamme Rakette heeft donckergruene bladeren/ over beyde sijden diep ghesneden/ die van smaecke heet ende scerp sijn. Sijn stelen wassen eenen voet oft meer hoogh

• Cruijdeboeck deel 5 capitel 54 Bladzijde 664

[664]   ende daer aen wassen vele geele bloemkens/ naer den welcken volghen cleyne hauwkens daer in het saet leyt/ die wortel es lanck ende faselachtich/ ende en sterft niet lichtelijcken maer coemt alle iaren wederom.

Diplotaxis tenuifolia - Grote zandkool Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Eruca sylvestris, wilde Rakette 1644 Vlaams: Rakette (Wilde) 1616 Latijn: Eruca silvestris [708] 1554/1557: Eruca sylvestris, Rakette (wilde), Roquette sauvage

2   Dit wilde Rakette es der tammen seer ghelijck/ maer es in alle saken minder ende cleynder/ sonderlinghe van bladeren ende bloemen die oock geelder sijn ende cleynder hauwkens voortbringhen.

Erucastrum spec.

Eruca sativa, Eruca hortensis, Roomsche Rakette 1644 Vlaams: Rapen (Wilde Steck-) 1616 Latijn: Napus silvestris [674] 1554/1557: Napi, Napus sylvestris, Naszsteckruben, Naveau, Navet, Navet sauvage, Steckrapen, Steckruben

3   Boven dese gheslachten zoo wordt oock hier te lande noch een ander Rakette in die hoven ghevonden diemen Roomsche Rakette heet/ ende die es van stelen bladeren ende bloemen den wilden Mostaert/ daer wy hier voor af ghescreven hebben seer ghelijck/ anders dan dat sijn bladeren niet zoo rouw oft hayrachtich en sijn/ ende dat sy bequaemer sijn in die spijse.

Plaetse

1   Die tamme Rakette wordt in die hoven gheplant/ ende wordt oock hier te lande ghevonden in sommighe rouwe onghebouwde steenachtighe plaetsen/ ende daer hier voortijts huysen gestaen hebben.

2   Dat wildt wordt oock in steenachtigheplaetsen/ ende by den wegen ghevonden.

Tijt

Raketten bloeyen sonderlinghe in Braeckmaent ende Hoymaent.

Naem

Rakette wordt gheheeten in Griecx Euzomos. In Latijn Eruca. In Franchois Roquette/ ende daer naer hier te lande Rakette.

1,3   Dat ierste gheslacht ende dijsghelijck oock dat derde/ wordt gheheeten Eruca sativa ende hortensis. In Neerduytsch Roomsche Rakette.

2   Dat wildt gheslacht wordt ghenaemt Eruca sylvestris/ dat es wilde Rakette. In Franchois Roquette saulvage.

Natuere

Rakette es werm ende drooghe tot in den derden graedt.

Cracht ende werckinghe

A   Rakette es goet met Lattouwe/ Porceleyene of dyerghelijcke andere coude cruyden in tsalaet gegheten/ ende in sulker manieren ghebruyckt/ zoo es sy der maghen goet ende bequaem/ ende maeckt dat die coude cruyden der maghen niet en letten/ maer alleen ghebruyckt zoo maeckt sy hooftsweer ende verwermt te seere/ ende daer om en salmen die Rakette niet alleen in nemen/ maer al tijt met Lattouwe oft Porceleyne eten.

B   Rakette in die spijse ghebruyckt maeckt oock lust tot byslapen/ ende sonderlinghe dat saet/ ende doet die urine lossen ende helpt die spijse verteeren.

C   Tsaet van Rakette es goet tseghen dat fenijn van den scorpioenen/ ende van andere dyerghelijcke fenijnnighe ghedierten.

D   Tselve saet met huenich vermenght neempt af dat sproet ende die vlecken van dat aensicht/ ende verdrijft oock die swerte litteekenen met ossen galle vermenght.

E   Men seyt oock dat die tsaet van Rakette te voren inghenomen hadde eer hy gheslaghen werde/ die slaghen niet ghevoelen en soude/ als Plinius scrijft.

F   Die wortel van Rakette in water ghesoden treckt die splinters ende ghebroken beenderen uut/ daer op gheleyt.