Plaetse
[632] Die drye ierste gheslachten worden hier te lande in die hoven gheplant.
4 Dat vierde gheslacht wast in sommighe landen op rouwe ende steenachtige plaetsen.
Tijt
Cauwoorden worden hier te lande in Ooghstmaent ende Herfstmaent rijp.
Naem
Cauwoorde heet in Griecx Colochynta/ ende Colochynta edodimos. In Latijn ende in die Apoteke Cucurbita. In Hoochduytsch Kurbs. In Franchois Courge.
Die drye ierste gheslachten worden gheheeten van Plinius Cucurbitae cameraria/ van sommighen oock Perticales.
Dat ierste gheslacht wordt nu ter tijtgeheeten Cucurbita magna en maior. In Hoochduytsch Grosz kurbs. In Neerduytsch Groote cauwoorden. In Franchois Grande courge.
2 Dat tweede gheslacht heet Cucurbita minor. In Hoochduytsch Klein kurbs. In onse tale Cleyne cauwoorden. In Franchois Petite courge.
3 Tderde gheslacht wordt ghenaemt Cucurbita anguina/ ende van sommighen Cucurbita oblonga. In Hoochduytsch Lang kurbs. In Brabant Langhe cauwoorden. In Franchois Courge longue.
4 Tvierde gheslacht dat hier te lande noch onbekent es/ heet in Griecx Somphos. In Latijn Cucurbita barbara ende marina.
Natuere
Dese Cauwoorden sijn cout ende vochtich tot in den tweeden graedt.
Cracht ende werckinghe
A Cauwoorden rouw ende onbereyt voor spijse inghenomen/ sijn een seer quade ende onbequaeme spijse als Galenus scrijft/ die maghe vercouwende/ seer verladende ende pijne daer in makende.
B Maer als sy ghesoden/ ghebacken oft andersins bereyt ghegheten worden/ zoo en sijn sy niet seer hinderlick/ ende vercoelen ende maken vochtich die verhitte ende drooge maghe/ verslaen den dorst/ ende doen lichten camerganck hebben/ maer seer luttel voetsels bringhen sy den lichaeme aen.
C Tsap uut den Cauwoorden die al heel gesoden sijn ghedouwt/ met huenich ende wat salpeeters ghedroncken/ doet sonder groote pijne camerganck hebben.
D Tselve doet oock dien wijn die eenen nacht lanck in een uutghehoolde Cauwoorde ghestaen heeft alsmen hem nuchteren drinckt.
E Dat binnenste van den Cauwoorden gestooten versuet ende versaecht die heete apostumatien ende gheswillen/ die verhittinghen ende roodicheden van den ooghen/ ende sonderlinghe die pijne van dat heet fledercijn/ op die plaetse van der pijne ende gheswillen gheleyt.
F Tsap van den Cauwoorden met olie van roosen vermenght/ versuet die pijne van den ooren daer in ghedaen.
G Tselve sap in der selver manieren/ oft alleene es oock goet op die verbrantheyt/ op dat wildt vier/ ende op alle verhitheyt ghestreken.
H Die rancxkens van Cauwoorden met sueten wijn ende luttel azijns inghenomen/ ghenesen dat root melizoen.
I Die Scorssen van Cauwoorden tot asschen ghebrant ghenesen ende heylen die gaten van verbrantheyt ghecomen/ ende dijsghelijcx oock die oude ulceratien ende sweeringhen van der manlickheyt daer in ghestroeyet.
K Tsaet van Cauwoorden es den sade van Concommeren van crachten schier ghelijck. |