Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5 Cruyden, wortelen ende vruchten, diemen in die spijse ghebruyckt Planten Alfabetisch

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 5 capitel 17, bladzijde 608-610   Zie volgende pagina »

Van Lattouwe.   Cap. xvii.

 

Lactuca - Sla en slarassen

1  

Lactuca sativa - Sla

2  

Lactuca sativa var. crispa - Pluksla

3  

Lactuca sativa var. capitata - Kropsla

4  
 

Lactuca sativa var. - Sla (ras)

5  
 

Lactuca sativa var. - Sla (ras)

 

Tgheslacht

Lattouwe es tweederleye/ Tam ende wildt/ van den welcken die tamme veelderleye es.

Tfatsoen

Lactuca - Sla en slarassen

Thridax hemera, Lactuca sativa (Lactuca), tamme Lattouwe

 

Lactuca sativa - Sla

Zie alle foto's van CalPhotos

Lactuca sativa, (tamme) Lattouwe

  • 1644 Vlaams: Lattouwe (Tamme oft Ghemeyne), Salaet
  • 1616 Latijn: Lactuca sativa [644]
  • 1554/1557: Lactuca, Lactuca sativa, Lactuck, Laictue, Laictue cultivée, Lattich, Lattouwe, Lattouwe (tamme)

Overzicht Lactuca sativa op deze site

Alle foto's van Lactuca sativa op internet

Lactuca sativa bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ

Lactuca sativa in Plantago PlantIndex

[609]   1   Dat ierst gheslacht van tammen Lattouwe/ heeft langhe effene cale breedachtighe bladeren/ die niet toe en sluyten/ ende daer tusschen groeyet eenen ronden steel/ daer wit melckachtich sap in es/ ontrent twee voeten hooch wassende/ ende in dopperste veel scuetkens draghende/ daer cleyne gheele bloemkens voortcomen/ die in wit grijs hayrken veranderen/ Tsaet es wit lanckachtich/ ende cleyn/ Die wortel es lanck ende dick/ schier ghelijck een Pee wortele/ maer mindere.

Lactuca sativa var. crispa - Pluksla

Lactuca crispa, ghecronckelde Lattouwe

  • 1644 Vlaams: Lattouwe (Ghekronckelde)
  • 1616 Latijn: Lactuca crispa [644]
  • 1554/1557: Lactuca, Lactuca crispa, Lactuca sativa, Lactuck, Laictue, Laictue crespue, Lattich, Lattich (Krauser-), Lattouwe, Lattouwe (ghecronckelde)

2   Tweede gheslacht van Lattouwe heeft ghecronckelde ghevouwen ende tsamen gedrongen bladeren ghelijckende schier eens calfs frase/ ende anders eest van stelen bloemen saet ende wortelen den voorschreven seer ghelijck.

Lactuca sativa var. capitata - Kropsla

Lactuca Laconica, Lactuca sessilis, Lactuca betica, Lactuca capitata, ghesloten Lautouwe (ghesloten Lattouwe, Crop salaet)

  • 1644 Vlaams: Lattouwe (Ghesloten), Salaet (Crop- oft Krop-)
  • 1616 Latijn: Lactuca capitata [645]
  • 1554/1557: Cropsalaet, Lactuca, Lactuca betica, Lactucia capitata, Lactuca laconica, Lactuca sativa, Lactuca sessilis, Lactuck, Laictue, Laictue pommée, Laictue testue, Lattich, Lattich (grosser), Lattich (weisser), Lattouwe, Lattouwe (ghesloten)

3   Tderde gheslacht/ dat es die alderschoonste ende alderwitste Lattouwe/ ende dese heeft groote breede bladeren/ die seer dick tsamen van eender wortel wassen/ alzoo dat die onderste op der eerden uutghespreyt ligghen/ ende die middelste volnaer over een wassen/ ende ghelijcke een cabuys koole toesluyten/ ende anders eest oock van stelen/ bloemen/ saet ende wortelen den iersten ghelijck/ ende dit gheslacht es dat alderliefelichste dat meest in die spijse begheert wordt.

Lactuca sativa var. - Sla (ras)

Lactuca Ceciliana

   Noot: Nr. 4 en 5 heten in Dodoens' Cruydt-Boeck (1644) Lactuca nigra en Lactuca rubens, swarte Lattouwe resp. roode Lattouwe, twee slarassen die moeilijk geïdentificeerd kunnen worden.

  • 1644 Vlaams: Lattouwe (Tamme oft Ghemeyne), Salaet
  • 1616 Latijn: Lactuca sativa [644]
  • 1554/1557: Lactuca, Lactuca sativa, Lactuck, Laictue, Laictue cultivée, Lattich, Lattouwe, Lattouwe (tamme)

4   Noch vindtmen scrijft Columella een ander gheslacht van Lattouwe die doncker gruene ende schier purpure bladeren heeft.

Lactuca sativa var. - Sla (ras)

Lactuca Cypria, Lactuca Graeca

   Noot: Nr. 4 en 5 heten in Dodoens' Cruydt-Boeck (1644) Lactuca nigra en Lactuca rubens, swarte Lattouwe resp. roode Lattouwe, twee slarassen die moeilijk geïdentificeerd kunnen worden.

  • 1644 Vlaams: Lattouwe (Tamme oft Ghemeyne), Salaet
  • 1616 Latijn: Lactuca sativa [644]
  • 1554/1557: Lactuca, Lactuca sativa, Lactuck, Laictue, Laictue cultivée, Lattich, Lattouwe, Lattouwe (tamme)

5 Item noch een andere dyens bladeren lichtroodachtich effen ende seer teer ende welsmaeckende sijn/ maer dese twee gheslachten sijn nu ter tijt onbekent.

Plaetse

Lattouwe wordt in die moeshoven in goede vette eerde ghesaeyet/ ende wast gheerne

 

[610]   veerde van een/ want anders en kan sy niet breet worden oft sluyten ende croppen crijgen.

Tijt

Lattouwe wordt vroech ende spade alle het iaer duer ghesayet/ maer sonderlinghe in die Meerte ende Aprill/ ende naer dat sy ghesayet es binnen twee oft drye maenden/ zoo crijght sy bloemen ende saet/ ende dan en es sy niet bequaem om eten.

Naem

Tamme Lattouwe wordt gheheeten in Griecx Thridax hemera. In Latijn Lactuca sativa. In die Apoteke Lactuca. In Hoochduytsch Lattich oder Lactuck. In Franchois Laictue.

1   Dat ierste gheslacht van Lattouwe en heeft gheenen besonderen naem/ dan het wordt alleen Lactuca ende Lattouwe gheheeten.

2   Tweede gheslacht wordt gheheeten van Plinius Lactuca crispa. In Hoochduytsch Krauser Lattich. Hier te lande ghecronckelde Lattouwe. In Franchois Laictue crespue.

3   Tderde gheslacht wordt ghenaempt van Plinius Lactuca Laconica, Lactuca sessilis, van Columella Lactuca betica/ nu ter tijt Lactuca capitata. In Hoochduytsch Grosser Lattich/ ende Weisser Lattich. In Neerduytsch ghesloten Lautouwe ende crop salaet. In Franchois Laictue testue.

4   Tvierde gheslacht wordt van Columella gheheeten Lactuca Ceciliana.

5   Dat vijfste heet Lactuca Cypria/ ende van Plinius Lactuca Graeca.

Natuere

Die tamme Lattouwe es cout ende vochtich tot in den iersten oft tweeden graedt.

Cracht ende werckinghe

A   Die tamme Lattouwen voor spijse inghenomen/ maken beeter bloet/ ende sijn beeter om verteeren dan andere moescruyden/ sonderlinghe als sy niet rouw maer ghesoden ghegheten worden.

B   Lattouwe voor spijse ghebruyckt es goet voor die verhittinghe van der maghen ende tseghen dat walghen sy verslaet den dorst ende maeckt lust om eten/ ende dat sonderlinghe als sy rouw met azijn ghegheten wordt.

C   Lattouwe oock in der selver manieren ghebruyckt/ doet wel ende gherustelick slapen/ doet lichten camerganck hebben/ ende maeckt overvloedicheyt van melck/ ende es mits dyen seer goet den ghenen die niet gherusten en kunnen/ ende den voesteren ende sueghende vrouwen die teluttel sochs hebben/ ende hier toe dient die Lattouwe best eer sy opghescoten es, Want als die steel beghint te wassen/ zoo wordt die Lattouwe bitter/ ende en es niet bequaem om voor spijse oft andersins inghenomen te wordene.

D   Die bladeren van Lattouwe gruen ghestooten/ sijn goet gheleyt op versche verbrantheyt eer die bleynen voortcomen ende op alle verhittinghen ende wildt vier.

E   Tsaet van Lattouwe langhe tijt ghebruyckt/ verdroocht dat manlijck saet ende verdrijft den lust van bislapen.

F   Tselve saet als Plinius scrijft/ es oock goet tseghen die Scorpioenen met wijn inghenomen.