[606] 1 Die groote Condrilla es der wilder Cichoreye wat ghelijck/ sy heeft langhe witgruene bladeren die over beyde sijden seer diep ghesneden sijn/ die steel es dun ontrent eenen voet oft wat meer hoogh/ ende daer op wassen ronde knoppekens/ die als sy open gaen/ voortbringhen schoone bloemen van fatsoene ende verwe den bloemen van wilde Cichoreye seer ghelijck maer mindere. Die wortel es lanck ende wit ghelijck van Cichoreye.
2 Die andere Condrilla dat es dat cruyt dat men Papecruyt nuempt/ heeft langhe bladeren over beyde sijden diep ghesneden/ den bladeren van wilden Cichoreye ghelijck/ die meest opter eerden uutghespreyt ligghen. Tusschen die bladeren comen dunne effene hole steelkens voort/ daer op voortcomen schoone geele ghevulde bloemen/ die als sy vergaen sijn/ in wollachtighe bollekens veranderen die met den winde wech stuyven. Die wortel es dun/ lanck/ geelachtich/ ende vol wit melckachtich saps dat daer uut vloeyet als sy ghequetst wordt.
Plaetse
1 Die groote Condrilla en es hier te lande niet ghemeyn/ maer wordt in der Cruytliefhebbers hoven ghevonden.
2 Die cleyne dat es dat Papecruyt/ wast hier te lande al om in die beempden ende graspleynen.
Tijt
1,2 Die vremde Condrilla bloeyet in Meye ende in Braeckmaent/ het Papencruyt bloeyet van in Aprill tot in Oostmaent.
Naem
1 Dat ierste gheslacht van desen cruyden heet in Griecx Condrille. In Latijn Condrilla/ van Plinius Condrillon ende Condrillis/ van sommighen oock Cichorion ende Seris/ nu ter tijt Condrilla maior/ hier te lande Condrilla.
2 Dat ander gheslacht heet in Griecx Condrille hetera. In Latijn Condrilla altera. In die Apoteke Dens leonis/ ende Rostrum porcinum. In Hoochduytsch Korlkraut/ Pfaffenblat/ Pfaffen rorlin. In Neerduytsch Papencruyt/ Honts roosen/ Canckerbloemen/ ende Scorftbloemen. In Franchois Pissen lict.
Natuere
Dese cruyden sijn cout ende drooghe van natueren/ ghelijck die Endivien ende Cichoreyen.
Cracht ende werckinghe
1
A Tsap van die groote Condrilla alleen oft met wijn inghenomen stelpt den loop des buycx/ sonderlinghe die van hitte van der lever oorspronck neempt.
B Tselve cruyt met sijnen bladeren ende wortelen ghestooten ende inghenomen/ es seer goet tseghen die beten van den fenijnnighen serpenten.
C Die groote Condrilla sterckt oock die maghe ende doet die spijse verteeren als Dorotheus scrijft.
2
D Papecruyt es van crachten ende werckinghen der Cichoreyen seer ghelijck ende mach daervoor altijt ghebruyckt worden.
E Item Papecruyt doet dat hayr dat aen die sceelen van den ooghen aver rechts wast uut vallen ende wel wassen/ alsmen tsap daer aen dicwijls strijckt. |