[522] 1 Die tamme Lupinen hebben ronde herde stelen/ sonder behulp van eenighe stocken oft rijs recht op wassende die huer naer dat zij eens ghebloeyet hebben in drije tacken verdeylen/ van den welcken elck besondere naer die bloeme hem oock in drijen wederom verdeylt/ eest dat die coude huer niet te haest over en coemt. Aen die stelen wassen die bladeren in vijf/ sesse/ oft seven deelen ghesneden. Die bloemen wassen aen dopperste van den steelen veel by een/ ende daer naer comen die hauwen voort die lanckachtich/ ende van buyten wat hayrachtich sijn. Die vrucht es wit/ plat/ van smaecke seer bitter.
2 Die wilde Lupinen met den geelen bloemen sijn den voorghescreven seer ghelijck/ dan alleen van steelen ende bladeren veel minder/ ende dat die bloemen niet wit/ maer schoon geel sijn/ ende dijsghelijck oock die vrucht niet wit/ maer ghespeeckelt.
3 Die wilde met den blauwen bloemen sijn minder dan die geele/ ende die bloemen sijn blauw/ die vrucht es oock ghespeeckelt/ ende sijn onder alle Lupinen die alderminste.
Plaetse
Lupinen worden nu ter tijt in der cruytliefhebbers hoven ghesaeyet.
Tijt
In heete iaren ende in werme landen bloeyen die Lupinen dryemael. Dat ierste bloeyssel coemt in deynde van Meye/ ende daer naer wassen die ierste drye syde tacken/ die huer bloemen bringhen ontrent dat beghin van Hoymaent/ ende dan spruyten van elck van dyen tacken oock wederom drye andere tacken uut/ ende die bloyen in Ooghstmaent/ als sy wel ter sonnen staen. Die vruchten van den iersten ende tweeden bloeyssel worden hier te lande wel rijp/ maer die derde vrucht can seer qualicken rijpen/ ten waere dattet heete iaren waeren.
Naem
Dit gheslacht van Legumen wordt gheheeten in Griecx Thermos. In Latijn ende in die Apoteken Lupinus. In Hoochduytsch Feigbonen. In Neerduytsch Lupinen/ ende naer den Hoochduytschen naem Vijchboonen. In Franchois Lupin.
1 Dat ierste gheslacht wordt ghenaemt Lupinus sativus/ dat es tamme Lupinen.
2 Die andere twee Lupini sylvestres/ dat es wilde Lupinen/ ende dese en worden in die medecijnen niet ghebruyckt.
Natuere
Die witte Lupinen sijn werm ende drooghe tot in den tweeden graedt/ verdeylende subtijl makende ende afvaghende van natueren.
Cracht ende werckinghe
A Meel van Lupinen met huenich inghenomen oft met water ende azijn tsamen ghedroncken/ dooden ende iaghen af duer den
camerganck alderleye wormen. Tselve doet oock dat water daer Lupinen in ghesoden sijn ghedroncken. Oock doen die Lupinen tselve aen die ionghe kinderen alsmense ghestooten huer op den navel leyt/ als sy noch nuchter sijn.
B Lupinen met Ruyte ende Peper ghesoden/ ende ghedroncken/ openen die verstoptheyt van der Levere ende van der Milten.
C Van Lupinen met Myrrha ende huenich een pessus ghemaeckt/ verweckt die natuerlijcke cranckheyt van den vrouwen/ ende treckt af die doode vruchten.
D Dwater daer Lupinen in ghesoden sijn maeckt dat aensicht schoon ende claer/ ende neemt alle plecken ende sproet wech. Tselve doet oock dat meel van Lupinen met water vermenght/ ende daer op ghestreken.
E Dat meel van Lupinen met meel van Gersten mout ende water ghemenght/ versuet alle Apostumatien.
F Tselve meel met azijn vermenght oft ghesoden/ versuetet die pijne van der hopen/ verdrijft/ verteert/ ende doet sceyden die croppen ende herde clieren/ ende doet uutbreken die Carbonckelen ende die Apostumatien van der peste.
|