Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten
Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 3 capitel 90, bladzijde 484-485   Zie volgende pagina »

Van Scheerlinck.   Cap. xc.

1  

Conium maculatum - Gevlekte scheerling

Tfatsoen

     Noot: De naam Cicuta lijkt te wijzen naar de Waterscheerling (Cicuta virosa), maar deze plant wordt hier niet beschreven.

 

Conium maculatum - Gevlekte scheerling

Cicuta, Conion, Scheerlinck (dulle Kervel, dulle Peterselie)
  • 1644 Vlaams: Kervel (Dulle), Scheerlinck
  • 1616 Latijn: Cicuta
  • 1554/1557: Cicuta, Cigue (= ciguë), Dulle kervel, Dulle peterselie, Harmel, Scheerlinck, Schirling, Weterich, Wundtscherling, Wutzerling

Scheerlinck heeft eenen hooghen langhen steel vijf oft ses voeten hooch die vele leden ende knoopen heeft dick ende van binnen hol es ghelijck die steel van Venckel/ van buyten licht gruen met cleyne roode plecxkens bespraeyet schier ghelijck die steel van Groot slanghen cruyt. Die bladeren sijn groot seer ghekertelt ende cleyn ghesneden den bladeren van Kervel volnaer ghelijck/ maer veel meerder/ van ruecke sterck ende seer onliefelijck. Die bloemen sijn wit ende wassen op cleyne croonkens/ voortbringhende wit platachtich saet. Die wortel en es niet lanck ende es van binnen wat holachtich.

Plaetse

Dit quaet scadelick cruyt wast op ongheboude plaetsen onder die haghen ende by die tuynen daert coel ende lomberachtich es.

Tijt

Scheerlinck bloeyet meest in Hoymaent.

Naem

Dit cruyt wordt gheheeten in Griecx Conion. In Latijn Cicuta. In Hoochduytsch Schirling/ Wutzerling/ Wundtscheerling ende Wuterich. In Neerduytsch Scheerlinck

 

[485]   ende dulle Kervel oft dulle Peterselie. In Franchois Cigue. Van sommighen ongheleerden Apotekers noch ter tijt Harmel/ die naer veel vermaninghen van vele gheleerden als van Leonicenus Manardus ende meer andere van huer dwalinghe niet sceyden en willen/ maer in huer ongheleertheyt met groote hartneckicheyt blyvende noch daghelijcx in plaetse van saet van Ruyte dat in Griecx oock Harmel gheheeten wordt/ dat saet van Scheerlinck dat zy seer dwaselick voor Harmel houden nemen/ dat es in plaetse van een ghesonde ende bequaeme medecyne een seer hinderlijcke ende fenijnnighe ghebruycken ende in huer medecynen menghelen. Och wanneer sal eens die tijt comen dat aldusdanighe moorddadighe Apotekers ende Apotekeressen ghestraft selen worden? ende dat op dat werck ende konste van den Apotekers regaert/ ordene ende wet ghestelt sal sijn? Want niet eer en salmen oprechtelijck die conste van Medecynen tot salicheyt/ profijt ende ghesontheyt van den siecken kunnen oft moghen ghebruycken voor dat regel ende ordene op die Apotekerie ghestelt es/ ende alle die ongheleerde daer af ghesceyden selen sijn/ die huer daghelijcx onderwinden te maken dat sy niet en kennen/ ia oock somtijts niet lesen en kunnen (die wy wel by naeme souden kunnen ghenoemen) ende den slechten armen lieden die van huyse tot huyse om goeden coop te hebben loopen/ wat in die hant stooten/ tzy goet oft quaet/ versch oft verstorven van den medecijn gheordoneert oft niet/ ten minsten dat zy dat gelt crijghen/ niet achtende oft den siecken wel oft qualicken becomen sal/ huer onsculdighende als qualicken coemt/ ende den Medecijn tseghen redene ende waerheyt om huer onversadelicke ghiericheyt ende hertneckige ongheleertheyt te deckene/ beschuldighende. Hoe eest moghelijck dan dat met den armen siecken wel vergaen kan/ alzoo langhe als dusdanige grove onwetentheyt ende dese groote ongheregeltheyt onder die Apotekers in die steden en landen van hertwaerts over blijft? ende dattet eene yeghelijcken toe ghelaten wordt tzy gheleert oft ongheleert/ man oft vrouwe/ aldusdanighe werck van seer grooten verlanghe te doene? Wat batet dat medecijn meesters gheleert sijn/ studeren/ huer beste doen ende goeden raet gheven als die moordadige Apotekers voor een profijtelijcke medecijne doodelick fenijn gheven?

Natuere

Scheerlinck es seer cout tot in den vierden graedt volcomelick.

Cracht ende werckinghe

A   Scheerlinck op der iongh knechtkens scamelijcke leden gheleyt en laet die niet groot worden. Diesghelijck oock op de ionghe dochteren borsten gheleyt doet die oock cleyn blijven/ maer maeckt die selve ten eeuwighen daghen ghebreckelick ende onsterck.

B   Scheerlinck op alle wildt vier ende verhittinghen ghelijck een plaester gheleyt versuet die pijne ende vercoelt die hitte in der manieren als Bilsen ende Opium.

Hindernisse

Scheerlinck es seer quaet/ scadelick/ hinderlick ende fenijnnich alzoo dat die mensche die Scheerlinck inghenomen heeft daer af sterft/ ten waere dat hy daer naer seer goeden ouden wijn droncke/ want ouden goeden wijn ghedroncken naer datmen Scheerlinck inghenomen heeft verwint dat fenijn ende gheneest den mensche. Maer als die wijn ende Scheerlinck tsamen inghenomen worden/ zoo es die cracht van den fenijn meerder ende doodet terstont/ alzoo dat den mensche niet te helpen en es die Scheerlinck met wijn inghenomen heeft.

 

^Naar het begin van deze pagina