Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten
Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

 

«  Cruijdeboeck deel 3 capitel 40, bladzijde 409-410   Zie volgende pagina »

Van Hermodactilen.   Cap. xl.

1  

Colchicum autumnale - Herfsttijloos

2  

Hermodactylus tuberosus - Vingerknol

Tfatsoen

Colchicum autumnale - Herfsttijloos

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

 

 

Colchicum, Bulbus agrestis, (ghemeyne) Hermodactilen (Tydeloosen, beempdt Tydeloosen)

  • 1644 Vlaams: Tijdeloosen
  • 1616 Latijn: Colchicum
  • 1554/1557: Bulbus agrestis, Colchicum, Hermodacte, Hermodactilen, Mort aux chiens, Tue chien, Tydeloosen, Tydeloosen (Beempdt-), Zeitlosen, Zeitlosen (Wisen-)

[409]    Hermodactilen hebben groote breede bladeren ghelijck die Lelien drije oft vier van eender wortel tusschen den welcken die steel wast ontrent eenen voet hooch daer op een drijcantighe hauwe voortcoemt ghelijck aen geel Lisch maer mindere die als zy rijp sijn huer openen ende in drijen splijten ende daer in leet saet dat ront bruyn ende hert es. Die bloemen wassen naer dat die bladeren ende steel vergaen sijn op cleyne corte steelkens ende sijn van fatsoene den Sofferaen bloemen ghelijck. Die wortel es rondachtich boven breet beneden smal wit ende suet met vele bruyne scorssen bedect ende heeft op die eene sijde in dmiddel een vore daer die stelen in wassen die bloemen draghende. Ende alsmen dese wortel droocht zoo wordt zy buyten bruyn en swert.

Hermodactylus tuberosus - Vingerknol

Hermodactilus (Hermodactilus)

  • 1644 Vlaams: Lisch (Knobbelachtigh)
  • 1616 Latijn: Iris tuberosa  

2   In die Apoteke sijn oock ronde witte wortelen diemen Hermodactilen heet ende dese sijn den voorghescreven wortelen van fatsoene wat ghelijck platter ende en hebben gheen vore in dmiddel ghelijck die voorghescreven. Maer wat bloemen ende bladeren die selve draghen en es van Mesue niet bescreven.

Plaetse

1   Hermodactilen als Dioscorides scrijft wassen in Messenia ende in Colchis daer sy den naem af vueren. Hier te lande comen zy oock voort in vette beempden ende worden ontrent Vilvoorden overvloedich ghevonden.

Tijt

1   Die bladeren van Hermodactilen comen in Meerte ende in Aprill uut/ in Braeckmaent wordt het saet rijp. In Hoymaent vergaen die bladeren met den stelen. In Herfstmaent spruyten die liefelijcken bloemkens uut der eerden.

 

Naem

[410]   1   Dat gheslacht van Hermodactilen dat hier ghefigureert es/ wordt in Griecx gheheeten Colchicum ende Ephemeron. In Latijn van sommighen Agrestis Bulbus. In Hoochduytsch Zeitlosen ende wisen Zeitlosen/ dat es Tydeloosen ende beempdt Tydeloosen. Hier te lande onder die cruytliefhebbers Hermodactilen. In Franchois Mort ou chien.

2   Dat ander gheslacht van der Apoteken/ wordt van Paulus Aegineta/ Mesue Serapio ende sommighe andere oude meesters gheheeten in Griecx ende in Latijn Hermodactilus/ ende met dyen naem eest oock in die Apoteken bekent.

Natuere

1   De ghemeyne Hermodactilen sijn quaet ende fenijnnich van natueren ende daer om oock zoo en worden zy in der medecynen niet ghebruyckt.

2   Die andere sijn werm ende drooghe tot in den tweeden graedt.

Cracht ende werckinghe

2   Die Hermodactylen diemen in die Apoteke ghebruyckt iaghen af duer den camerganck die taeye slijmactighe fluymen die selve uut den veerden leden halende/ ende sijn seer sonderlinghe goet tseghen dat fledercijn ende sciatica ende alle pijne der leden ghebruyckt.

Hindernisse.

1   A   Die ghemeyne Hermodactilen inghenomen maken tlichaem vol iuecksels ghelijck oft vernetelt waere/ verbrant die maghe ende quetst die inwendighe leden alzoo dat ten laetsten bloedighen camerganck volght ende alzoo doodet den mensche.

2   Die ander Hermodactilen diemen in die Apoteke ghebruyckt maken walginghe ende winden ende berueren die maghe.

Beteringhe

2   Als tot den Hermodactilen die men in die Apoteke vint/ Gengebeer oft lanck peper/ saet van Anijs oft Comijn ende wat Mastix ghedaen wordt ende alzoo inghegeven/ zoo en selen sy die maghe niet seer berueren oft niet veel wints maken.

 

^Naar het begin van deze pagina