Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Euphorbia resinifera - Gomwolfsmelk

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 99 Bladzijde 340

Euphorbia resinifera - Gomwolfsmelk

Euphorbium (Euforbium): sap van een plant van Lybien 1644 Vlaams: (sap) Euphorbium 1616 Latijn: (sap) Euphorbium

Euphorbium vloeyet uut een boomachtich ghewas der Ferula seer ghelijck/ dat op den berch Athlas in Lybien by Mauritanien wast/ ende in die tijden van Jubas coninck van Lybien ierst ghevonden es gheweest. Ende dat beste Euphorbium es/ dat geelachtich/ claer/ broosch ende seer brandende in die mont ende keele es/ ende dat noch versch es niet veel meer dan een iaer out/ want dese gumme verliest duer ouderdom veel van huerder cracht als Galenus ende Mesue scrijven.

Naem

Dese gumme heet in Griecx Euphorbion. In Latijn Euphorbium. In die Apoteke Euforbium.

Natuere

Euphorbium es seer heet ende drooch tot volnaer in den vierden graedt.

Cracht ende werckinghe

A   Euphorbium dat in der manieren naer bescreven bereyt es/ doet duer den camerganck als Mesue scrijft die taeye coude slijmachtighe fluymen sceyden ende afgaen/ ende haelt ende treckt die selve naer hem van den senuwen ende uut den veerden leden/ ende iaeght dat geel water af. Ende es mits dyen seer goet tseghen die verouderde hooftsweer/ lammicheyt/ cramp/ leemten van den pocken comende/ pijne ende weedom der senuwen ende van den uutwendighe leden/ sonderlinghe die veroudert sijn/ ende tseghen dat geel water. Item oock als Gentilis scrijft tseghen die pestilentien ende dyerghelijcke haestighe sieckten.

B   Van Euphorbium met twaelfmael alzoo veel olien ende luttel was wordt een salfken ghemaeckt dat seer sonderlinghe es tot alle pijnen ende weedom der leden/ lammicheyt/ treckinghe ende spanninghe der senuwen/ ende tot alle pijnen ende ghebreken der selver als Galenus int vierdeboeck de Medicamentis secundum genera breeder verclaert scrijvende hoe ende wanneer datmen tghewichte van Euphorbium meerderen minderen ende veranderen sal/ dat te lanck es om hier te verhalen.

C   Euphorbium met olie van Laurus/beeren oft dassen smout/ oft dyerghelijcke vetticheyt

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 99 Bladzijde 341

[341]    vermenght gheneest die quade scorfticheyt des hoofts/ ende dat uutvallen des hayrs/ ende doet nieuwe hayr comen ende groeyen niet alleen op thooft oft plaetsen daer thayr uutghevallen es/ maer doet oock den baert die spade by coemt/ vroech voortcomen ende seer wassen/ in der selver manieren ghebruyckt.

D   Euphorbium met olie vermenght ende in den slaep van den hoofde ghestreken maeckt die gene wacker die met swaeren slapen ende rasernien bevanghen sijn. Ende in den neck ghestreken doet het die spraecke die van der popelsie verloren es wedercomen.

E   Euphorbium met azijn vermenght verdrijft ende neempt af alle leelicke vlecken en plecken van der huyt/ sonderlinghe die witte scellen ende scelferinghen der selver.

Hindernisse

Euphorbium om sijnder seer heete natuere es van binnen tlichaems inghenomen seer quaet der lever/ maghe/ ende alle inwendighe leden die selve onstekende ende boven maten ende natueren verhittende.

Beteringhe ende Bereydinghe

1   Die quaetheyt van Euphorbium wordt ghebeetert in veel manieren/ ende ierst als Mesue scrijft/ zoo salmen nemen Euphorbium vet gemaeckt met olie van sueten amandelen ende dat salmen tusschen dmiddelste van den citroenen in een pasteye van deech legghen ende alzoo die selve backen/ ende als die pasteye ghebacken sal sijn/ soo salmen dat Euphorbium uutnemen ende tot den ghebruyck der medecynen bewaeren.

2   Joannes Monardus neempt Mastix ende gummi Tragachanti tsamen/ alzoo veel als Euphorbium ende die menghelt hy tsamen ende steltse in dmiddel van een onghebacken broot/ ende laet die tsamen tot dat het broot ghenoch es/ backen/ ende dan neempt hy dat middelste uut ende maeckt daer pillen af die seer goet sijn tseghen die leemten van den pocken ende alle pijnen van den uutwendighe leden.

3   Een ander mengelt tot den Euphorbium alzoo veel Mastix ende maeckt daer af pillen met den sap van Citroenen oft Arangie appelen/ die hy seer tot der pestilentie prijst.