Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 7-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 2 capitel 95, bladzijde 336-337   Zie volgende pagina »

Van Laser.   Cap. xcv.

1  
Ferula assa-foetida - Duivelsdrek
2  
 

Ferula assa-foetida - Duivelsdrek en andere soorten, onder andere Ferula narthex

3  
 

Ferula assa-foetida - Duivelsdrek en andere soorten, zoals Ferula narthex

Laser: sap van Laserpitium, uit de steel: Caulias, uit de wortel: Rhizias

 

Ferula assa-foetida - Duivelsdrek

Succus Cyrenaicus, Laser Cyrenaicum (Gummi benzui, Gummi belzui, Asa odorata), sap van Laser van Cyrenen

  • 1644 Vlaams: Laserpitium
  • 1616 Latijn: (Laerpitium, Silphium)
  • 1554/1557: As(s)a foetida, Caulias, Fierilonfonfa, Laser, Laser Cyrenaicum, Laser medicum, Laser Syriacum, Laserpitium, Magudaris, Maspetum, Radicarium Laser, Rhizias, Scaparium Laser, Silphium, Succus Cyrenaicus, Syrenaicus medicus, Teufelsdreck

[336]   1   Laser vloeyet uut dat Laserpitium als voorseyt es/ ende es niet eenderleye/ want naer die plaetse daer dat Laserpitium wast/ zoo verandert die smaeck rueck ende wesen van deser gumme.

Dat sap dat uut Laserpitium vloeyet in Cyrenen wassende es liefelijck van ruecke ende niet seer vreemt van smaecke/ alzoo datment hier voortijts niet alleen in die Apoteke ende in den medecynen/ maer oock in die kuecken ende in die spijsen als Plinius scrijft ghebruyckt heeft.

Ferula assa-foetida - Duivelsdrek en andere soorten, onder andere Ferula narthex

Succus medicus, Laser medicus (Asa foetida), sap van Laser van Medien

 

Ferula assa-foetida - Duivelsdrek en andere soorten, zoals Ferula narthex

Laser Syriacum (Asa foetida), Fierilonfonfa (sap van Laser van Syrien)

2,3   Maer dat sap oft gumme die van Laserpitium coemt in Medien ende Syrien wassende es onliefelijck ende seer stinckende van ruecke.

Ende dese sapen oft gummen vloeyen uut den wortelen ende stelen/ als zy ghequetst worden/ ghelijck van Opopanax gheseyt es.

Naem

Dat sap van Laserpitium wordt gheheeten in Latijn Laser/ van den Arabensche meesters Asa/ ende Assa.

Dat sap dat uut den stelen vloeyet wordt gheheeten als Plinius scrijftCaulias.

Dat ander dat uut den wortelen coemt Rhizias.

1   Dat welrieckende sap oft gumme heet in Griecx Opos Cyrenaicos. In Latijn Succus Cyrenaicus/ oft Laser Cyrenaicum. In die Apoteke Gummi Benzui oft Gummi Belzui/ ende van sommighen Asa odorata.

2   Dat ander sap van Medien wordt gheheeten Opos medicos. In Latijn Laser medicum/ oft Succus medicus.

3   Dat van Syrien wordt ghenaempt Opos Syriacos. In Latijn Laser Syriacum.

Ende beyde dese gheslachten van Medien ende Syrien worden om hueren stercken stinckende rueck wille van den Arabenschen meesters ende in die Apoteke gheheeten Asa foetida. In Hoochduytsch Tuyvels dreck. Hier te lande met eenen seer vreemden naem Fierilonfonfa.

Natuere

Laser es heet ende drooch tot in den derden graedt ende gaet met huerder wermte/ die bladeren/ stelen/ ende wortelen van Laserpitium veerde te boven.

Cracht ende werckinghe

1
A
   Die gumme van Laserpitium sonderlinghe die van Cyrenen met water ghebroken ende ghedroncken/ doet die heescheyt die haestelinghen ghecomen es terstont vergaen.

B   Die selve gumme met een rouwe eye inghesopen gheneest oock die hoest/ ende met andere vochtighe spijse inghenomen es goet tot dat veroudert pleuresis.

C   Laser gheneest oock die geelsucht/ ende dat water laden met drooghen vijghen inghenomen.

D   Tselve Laser es oock seer goet den ghenen die eenich ledt oft senuwen vercrompen oft ghespannen hebben een half oortken swaer inghenomen/ ende in der selver manieren ghebruyckt verwecken die natuerlijcke cranckheyt der vrouwen/ ende iaeght af die secondine ende doode vruchten.

E   Tseghen die vallende sieckten es Laser oock seer goet met huenich ende azijn/ oft met serope van edick inghenomen.

F   Dese gumme stelpt oock ende gheneest den loop des buycx als die maghe die spijse niet en verteert met Myrrha ende Peper inghenomen.

 

[337]   G   Laser verdrijft oock die coude huyverachtige cortsen met wijn peper ende wieroeck ghedroncken. Ende daer af met peper gengebeer ende bladeren van Ruyte tsamen met huenich ghemenght/ wordt een Electuarium ghemaeckt/ dat Antidotum ex succo Cyrenaico ghenaempt wordt/ dat seer goet ende sonderlinghe es tseghen die vierdedaechse cortsen.

H   Dese gumme es oock seer goet tseghen alle beten van den fenijnnighen ghedierten ende alle ghequetstheyt van flitsen ende pijlen die met fenijnBestreken sijn/ van binnen tlichaems inghenomen/ ende van buyten op die ghequetstheyt ghestreken.

I   In alle wonden oock van verwoede honden oft andere rasende verwoede dieren ghebeten es dese gumme seer goet ghedaen/ ende op die beten van den scorpioenen.

K   Laser maeckt oock tghesichte scerp/ ende neempt af die beghinnende scellen met huenich op die ooghen ghestreken.

L   Als dese gumme in die gaten van den quaden tanden ghesteken wordt/ zoo verdrijft zy den tantzweer. Tselve doet zy oock met wieroock in een doecxken ghebonden ende aen die tanden gheleyt/ oft met vijghen ende Hysope in water ende edick ghesoden ende in den mont ghehouwen.

M   Dese gumme gheneest oock die huych met huenich daer aen ghestreken/ ende die squinantie met huenich water ghegorgelt.

N   Als oock yemant echelen in sijne keele heeft zoo doet dese gumme die uutvallen met azijn ghehorgelt ende in den mont ghehouwen.

O   Die pestilentiale apostumatien ende clieren doet oock dese gumme uutbreken met Ruyte salpeeter ende huenich vermenght ende daer op gheleyt. In der selver manieren ghebruyckt treckt zy oock die exterooghen uut als zy te voren met een mes rontsomme ghelicht sijn.

P   Laser met cooperroose oft spaensgruen vermenght/ neempt af alle quaet overvloedich vleesch dat in die gaten van den nuesen wast/ ende gheneest alle quade scortfticheyt der selver.

Q   Dese gumme met azijn/ peeper/ ende wijn vermenght/ gheneest die quade scorfticheden des hoofts/ ende dat uutvallen des hayrs daer op ghestreken.

R   Laser met den scorssen van granaetappelen in azijn gesoden verdrijft alle aenwassinghen ende gheswillen des eersderms.

S   Item die quade kackhielen van coude versworen gheneest oock dese gumme met olie daer op ghestreken/ als die verssenen te voren met goeden wijn ghestooft zijn.

2
T  
Die andere stinckende gumme Asa feuda ghenaempt es tot den voorghescreven ghebreken oock goet/ maer niet zoo bequaem als dat Laser van Cyrenen.

V   Dese stinckende gumme es seer goet tseghen dat opclimmen van der moedere gheroken/ oft op