Tijt
[311] Dese cruyden bloeyen meest in Hoymaent.
Naem
Dit gheslacht van cruyden wordt gheheten in Griecx Libanotis/ om dat die wortelen naer twieroock riecken dat Libanos in Griecx ghenaempt wordt/ ende in Latijn Rosmarinus/ in die Apoteke sijn zy onbekent.
1 Dat ierste gheslacht wordt hier te lande in die Apoteke Foeniculus porcinus ghenaempt. In Hoochduytsch Beerwurtz/ ende daer naer hier te lande Beerwortel/ van sommigen als Dioscorides scrijft Zea en Campsanema.
Tsaet van desen heet in Griecx Canchrys ende Cachrys.
2 Dat tweede gheslacht wordt gheheeten Schwartz hirtzwurtz/ dat es hier te lande Swerte Herstwortele.
3 Dat derde gheslacht wordt van Theophrasto bescreven/ ende daer om hebben wy tselve Libanotin Theophrasti ghenaemt. In Duytsch heetet Weisz hirtwurz/ dat es witte Herstwortel.
Tsaet van desen heet Theophrastus oock Canchrys oft Cachrys.
Natuere
Dese gheslachten van cruyden met hueren saden ende wortelen sijn werm ende drooch tot in den tweeden graedt/ verdeylende/ sceydende ende afvaghende van natueren.
Cracht ende werckinghe
A Die wortelen van Libanotides met wijn ghedroncken/ doen water maken/ ende verwecken die natuerlijcke cranckheyt der vrouwen/ sy ghenesen die pijne ende weedom in den buyck ende helpen den ghenen die van slanghen ende fenijnnighen ghedierten ghebeten sijn.
B Tsaet van Libanotis es oock tot den selven gebreken goet/ ende daer en boven dienet seer wel tot die vallende sieckten ende alle verouderde coude ghebreken van der borsten/ het gheneest oock die geelsucht met peper ghedroncken/ sonderlinghe dat saet van den tweeden gheslachte/ want dat ander saet dat Cachrys heet en es niet goet van binnen inghenomen aenghesien dattet met sijn heete scerpicheyt die keele rouw maeckt.
C Die bladeren van desen cruyden ghewreven stelpen dat bloeyen van die speenen/ versueten die cloven ende sweeringhen ontrent tfondament/ ende maken rijp ende morwe alle coude oude herde gheswellen daer op gheleyt.
D Tsap van den cruyde ende wortelen met huenich vermenght maeckt het tghesichte scerp/ ende verclaert die duyster ooghen daer in ghedruypt.
E Die drooghe wortelen met huenich vermenght suyveren die vuyle sweeringhen ende doen die herde ghezwellen sincken ende sceyden.
F Tsaet met olie vermenght es goet den ghenen die den cramp hebben oft verreckt sijn/ ende doet sweeten om tlichaem ghestreken.
G Tselve saet met meel van dravick ende azijn vermenght versuet die pijne van tfledercijn daer op gheleyt.
H Tselve saet gheneest ende suyvert oock die quade witte drooghe scorfticheyt/ met seer scerpen azijn vermenght ende daer op ghestreken.
I Dat saet dat Cachrys heet/ beneempt dat loopen ende vloeyen van den ooghen opt voorhooft ghestreken. |