Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 2 capitel 29, bladzijde 223-225  Zie volgende pagina »

Van Camillen.   Cap. xxix.

1  

Chamaemelum nobile - Roomse kamille

2  

Matricaria discoidea - Schijfkamille

3  
 

Adonis - Adonis

 

Anemone - Anemoon 

Tgheslacht

[223]   Camille naer dat Dioscorides ende die ouders scrijven/ is drijerleye. Een met witten bloemen. Die tweede met geelen. Die derde met roode purpure bloemen/ die onder dese drijen die meest is. Nu ter tijt vindtmen veel meer gheslachten/ want sonder die drije voorgescreven gheslachten/ die men wel tamme Camillen heeten mach/ zoo wassen hier te lande noch andere drije oft vier cruyden der Camillen ghelijck/ die wy daeromme wilde Camille ghenaempt hebben/ waer af wy int naeste Capittel scrijven selen.

Tfatsoen

 

Chamaemelum, Anthemis, Bene olens, Camomilla

 

Chamaemelum nobile - Roomse kamille

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Chamaemelum album, Chamaemelum leucanthemum, Leucananthemum, witte Roomsche Camille (Appelcruyt)
  • 1644 Vlaams: Camille (Roomsche oft Welrieckende)
  • 1616 Latijn: Chamaemelum odoratum leucanthemum
  • 1554/1557: Anthemis, Bene olens, Camille, Camille (Witte Roomsche), Camomilla, Camomille, Camomille blanche cultivée, Chamaemelum, Chamaemelum album, Chamaemelum leucanthemum, Chamill

 

1   Dat ierste gheslacht van Camillen heeft veele lange ronde steelkens lancx der aerden cruypende/ ende daer aen tot veel plaetsen hakende/ selden over een palme hooch wassende. Ende vele teere seer ghesneden bladerkens. Die bloemkens sijn binnen geel/ met witte bladerkens rontsomme beset/ den bloemen van die ghemeyne ende wilde Camille seer ghelijck. Die wortel is teer ende veeselachtich.

Matricaria discoidea - Schijfkamille

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Chamaemelum luteum, Chamaemelum chrysanthemum, Chrysanthemum, geele Roomsche Camille
  • 1644 Vlaams: Camille (Geele Roomsche)
  • 1616 Latijn: Chamaemelum odoratum chrysanthemum
  • 1554/1557: Anthemis, Bene olens, Camille, Camille (Geele Roomsche), Camomilla, Camomille, Camomille iaulne cultivée, Chamaemelum, Chamaemelum Chrysanthemum, Chamaemelum luteum, Chamill

2   Dat tweede gheslacht is den iersten seer ghelijck/ maer wat minder van bladeren. Sijn bloemen sijn geel knoppekens/ ghelijck dat middelste van den anderen Camille bloemen rontsomme gheen bladerkens hebbende ghelijck die figuere claerlijck bewijst/ ende anders eest den iersten ghelijck.

 

[224]   Van desen tweeden gheslachte wordt oock een ghevonden/ dat rontsomme die geele hoofdekens geele bladerkens heeft/ in alder manieren van bladeren ruecke ende fatsoene den iersten ghelijck/ anders dan dat sijn bloemen heel geel sijn.

Beyde dese gheslachten van Camille die witte ende die geele hebben eenen seer liefelijcken rueck/ ghelijck die Citroen appelen rieckende/ daer naer dat sy hueren naem in Griecx Chamaemelum hebben.

Adonis

Chamaemelum purpureum, Heranthemum, roode Camille

Overzicht Adonis op deze site

Foto's Adonis op internet

Adonis bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ

Adonis in Plantago PlantIndex

of  

Anemone - Anemoon 

(?)

Chamaemelum purpureum, Heranthemum, roode Camille

Overzicht Anemone op deze site

Foto's Anemone op internet

Anemone bij Kurt Stueber Gruppe Max Planck IZ

Anemone in Plantago PlantIndex

3   Tderde gheslacht van Camillen dat roode purpure bloemen draeght ende hoogher dan die twee andere wast/ is noch ter tijt onbekent/ ten sy dat die bloemen diemen hier te lande Bruynettekens noempt/ dit selve derde gheslacht wesen/ die van stelen ende bladeren den Camillen niet seer onghelijck en sijn/ ghelijck in die naervolghende capittelen/ daer wy tselve bescryven selen/ blijcken sal.

Plaetse

Beyde dese gheslachten van welrieckende Camillen en wassen hier te lande van selfs niet/ maer worden in der cruytliefhebbers hoven gheplant/ ende sijn uut Spaengien ierst in dit landt ghecomen.

Tijt

Dese Camillen bloeyen in Braeckmaent ende in Hoymaent/ somtijts oock vroeger/ zy blyven tswinters over ende moghen die coude redelijck verdraghen.

Naem

Camille heet oock in Griecx Anthemis ende Chamaemelon. In Latijn Chamaemelum, ende als Apuleius scrijft Bene olens/ nu ter tijt Camomilla. In Franchois Camomille.

1   Dierste gheslacht wordt gheheeten in Griecx Leucanthemom. In Latijn Chamaemelum album. Hier te lande witte Roomsche Camille. Ende tot sommige plaetsen in die Kempen Appelcruyt.

2   Tweede gheslacht heet in Griecx Chrysanthemum. In Latijn Chamaemelum luteum. In Duytsch geele Roomsche Camille.

3   Tderde gheslacht wordt gheheeten in Griecx Heranthemum. In Latijn machment Chamaemelum purpureum/ ende in Duytsch roode Camille heeten.

Natuere

Camille ende sonderlinge die witte sijn werm ende drooge tot in den iersten graedt/ verdeylende ende subtijl makende/ van natueren.

Cracht ende werckinghe

A   Die bloemen cruyt en wortelen van Camille ghesoden ende ghedroncken doen den vrouwen huer natuerlijcke cranckheyt comen/ iaghen af die doode vruchten/ doen die urine lossen ende den steen rijsen. Tselve doen zy oock alsmen in dwater badet daer zy in ghesoden sijn.

B   Camille bloemen ende tcruyt met wijn ghesoden ende ghedroncken verdrijven die winden/ ghenesen dat colica dat is die pijne ende weedom der dermen ende des buycx.

C   Camille in der selver manieren ghebruyckt suyvert ende maeckt schoone/ die van die geelsucht quade vervwe behouwen hebben ende gheneest die in die lever ghebreckelijck sijn.

D   Camille met den bloemen ghestooten ende een vierendeel loots met wijn ingenomen is seer goet tseghen die beet van den serpenten en van allen fenijnnighen ghedierten.

E   Camille in water ghesoden en van buyten op die blase gheleyt/ versuet die pijne ende weedom ende doet dat water ende tgraveel rijsen.

F   Camille gheknouwt gheneest die sweeringhen des monts. Tselve doet zy oock alsmen met den water den mont spoelt daer zy in ghesoden is.

G   Camille heylt oock alle oude wonden ende sweeringhen ende sonderlinghe die aen die hoecken van den ooghen comen/ ghestooten ende daer op gheleyt/ oft alsmen die selve wascht met den water daer Camille in ghesoden es.  

 

 

[225]   H   Camille is oock seer goet tseghen alle cortsen uut verstoptheyt van der huyt oorspronck hebbende met olie vermenght/ ende in clysterien ghebruyckt.

I   Olie van Camille versaecht alle weedom/ gheneest die leden die vermoeyet sijn/ zy maeckt los ende slap al dat verstijft ende ghespannen is/ zy versaecht ende versoet al dat verhert is. Ende zy opent al dat verstopt ende ghesloten is.

Verkiesinghe

Dat derde gheslacht van Camillen met den purpuren rooden bloemen is dat beste ende dat alder crachtichste tseghen den steen/ maer die ander twee doen dwater stercker rijsen ende lossen.

^Naar het begin van deze pagina