[101] 4 Dat root Vijfvinghercruyt es den anderen sonderlinghe den grooten geelen van fatsoene oock wat ghelijck. Sijn bladeren sijn in vijf rontsomme ghekerfte bladerkens ghesneden/ die aen die onderste syde aschvervwich wit en boven bruyn gruen sijn. Sijnen steel is een spanne oft voet hooghe/ bruyn oft rootachtich van coluere/ knooppachtich/ cael ende niet hayrachtich. Die bloemen wassen aen dopperste van den stelen/ meest twee ontrent een/ van colueren bruyn root/ naer die welcke verschijnen ronde bruyn roode besien ghelijck eerdtbesien maer herder/ daer saet rontsomme aen wast. Die wortel es teer hier en daer cruypende.
Plaetse
Vijfvinghercruyden wassen in dorre donckere oft neere plaetsen somtijts oock ontrent den watere/ en sonderlinghe dat root dat alleen in dwater oft ontrent den grachten en staenden wateren ghevonden wordt.
Tijt
Vijfvinghercruyden bloeyen in Maye ende aldermeest in Braeckmaent.
Naem
Vijfvinghercruyt heet in Griecx Pentaphyllon. In Latijn ende in die Apoteke Quinquefolium. In Hoochduytsch Funff fingherkraut/ en Funffblat. In Franchois Quinte fuellie.
Natuere
Vijfvinghercruyt es drooch tot in den derden graet.
Cracht en werckinghe
A Die wortel van tgeel Vijfvinghercruyt in water tot dat het derdendeel verteert es ghesoden/ versuet den tantsweer/ ende gheneest die sweringhen des monts alsmen ghesoden water in den mont hout/ ende daer mede hem spoelt.
B Tselve water daer die wortel van Vijfvinghercruyt in ghesoden es/ gedronken gheneest dat roode melizoen en alderhande loop des buycx/ ende stelpt alle overvloedighe bloetganck/ ende es goet tseghens fledercijn en pyne der hopen.
C Die wortel met edick ghesoden bedwinght die voorts etende sweeringhen/ ende verteert ende doet verdwijnen coude ghezwillen en herdicheden/ zy gheneest die quade naghelen/ swillingen ontrent den eersderm/ ende alle scorftheyt daer zy op gheleyt oft ghestreken wordt.
D Tsap van der iongher wortele ghedroncken es goet tseghen die ghebreken van der lever ende der longhene/ ende tseghen alderhande fenijn.
E Die bladeren met huenich water oft ghewaterden wijn ende een luttel pepers ghedroncken sijn goet tseghen die derdaechse en vierdedaechse cortsen/ ende in der selver manieren dertich daghen ghedroncken ghenesen sy die vallende sieckte.
F Die bladeren ghestooten ghenesen die geschuertheyt daer op gheleyt/ ende met sout ende huenich vermenght/ heylen sy die wonden/ fistulen en die voorts etende sweeringhen.
G Tsap van den bladeren ghedroncken gheneest die geelsucht en versterckt die lever. |