Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Ficus carica - Vijgenboom (Gewone vijgenboom)

• Cruijdeboeck deel 6 capitel 47 Bladzijde 772

Tfatsoen

Ficus carica - Vijgenboom (Gewone vijgenboom)

Syce hemeros, Ficus sativa, Vijgheboom (Vijghenboom) (vrucht) Sycon, Ficus (Ficus), Vijghe, Vijghen; Caricae, drooghe Vijghen 1644 Vlaams: Vijghboom (Ghemeynen) (vrucht: Vijghe) 1616 Latijn: Ficus (vrucht: Ficus) [812] 1554/1557: Carica (gedroogde Vijg in het Latijn), Carice (de Syrische Vijg in het Grieks), Feigen, Feigenbaum, Ficus, Ficus sativa, Figue, Figuier, Grossus, Vyghe, Vyghenboom

[772]   Die Vijgheboom daer wy nu teghenwoordich af scrijven/ dat es die tamme Vijgheboom/ draecht vele tacken/ die van binnen met merch/ ghelijck dat Vlier hout ghevult sijn/ ende van buyten met een effene glatte scorsse becleet. Ende daer aen wassen groote breede donckergruene bladeren/ in dryen oft meer deelen verdeylt. Aen dopperste van den tacxkens wassen die vruchten/ die ront lanckachtich ende ghelijck Peerskens gefatsoeneert sijn/ die welcke saecht sijn ende met vele cleyne greynkens van binnen ghevult. Ende uut dese vruchten/ als sy beghinnen te rijpen ende ghequetst worden vloeyet sap/ dat wit ghelijck melck es/ maer als sy heel rijp sijn/ zoo es dat sap geel/ ghelijck als huenich.

Plaetse

Die Vijgheboom wast overvloedich in Spaengien ende Italien/ Hier te lande wordt hy oock/ maer seer selden ghevonden/ ende hy moet gheplant worden in werme plaetsen/ daer hy de sonne wel hebbe/ ende bescermt worden van den Noorden wint.

Tijt

Die Vijgheboom wordt hier te lande spade gruen/ sijn bladeren en comen ierst voort in dat eynde van Meye. Die vruchten worden hier oock spade rijp in dat eynde van den zoomer.

• Cruijdeboeck deel 6 capitel 47 Bladzijde 773

Naem

[773]   Dese Vijgheboom wordt gheheeten in Griecx Syce hemeros/ In Latijn Ficus sativa/ In Hoochduytsch Feigenbaum/ In Neerduytsch een Vijghenboom/ In Franchois ung Figuier.

Die vrucht wordt ghenaemt in Griecx Sycon/ In Latijn Ficus/ ende met dyen naem es sy in die Apoteke bekent/ In Hoochduytsch ein Feigen/ In Neerduytsch een Vijghe/ In Franchois Figue.

Die drooghe Vijghen worden in Latijn Caricae ghenaemt.

Natuere

Die versche ende groene Vijghen/ sijn wat werm ende seer vochtich.

Die drooghe Vijghen sijn werm tot schier in den tweeden graedt ende wat vochtich/ ende subtijl van substantien.

Tsap van den Vijghen es heet ende drooghe tot schier in den derden graedt/ ende daer om oock scerp ende bijtende.

Die bladeren sijn oock scerp ende openende/ maer niet zoo seere als dat sap.

Cracht ende werckinghe

A   Die versche ende groene Vijghen/ voeden meer dan andere vruchten/ maer sy maken oock winden ende opblasinghen in den buyck/ ende doen lichten camerganck hebben.

B   Die selve Vijghen vercoelen oock die hitte ende verslaen seer den dorst/ maer te veel inghenomen maken sy die maghe cranck ende weeck/ ende doen die lust van eten vergaen.

C   Die drooghe Vijghen voeden meer dan die versche/ maer tvoetsel dat sy aen brenghen en es niet seer goet/ want die vele Vijghen eten worden vol wormen ende luysen.

D   Drooghe Vijghen voor den eten ghebruyckt doen oock camerganck hebben/ ende sijn goet voor die nieren/ want sy doen dat graveel lossen ende met die urine rijsen.

E   Die selve Vijghen doen oock sweeten/ ende doen daer mede afgaen vele stancken ende vuylicheden/ ende daer om sijn sy goet ghebruyckt tot die kinder pocxkens ende maseren/ want sy doen die selve uutslaen ende lichtelijcken voortcomen.

F   Item drooghe Vijghen sijn goet voor die borste ende longhene/ sy versueten den hoest verlanghen den adem ende maken die fluymen rijp ende doen die selve lossen/ in alder manieren ghebruyckt/ tzy rouw oft ghebraden oft met Hysope ghesoden ende gedroncken.

G   Dwater daer Vijghen in ghesoden sijn es goet ghedroncken den ghenen die ghevallen/ van binnen ghequetst ende gheborsten sijn/ want het doet dat gheronnen bloet sceyden ende versuet die pijne.

H   Vijghen met sout/ Ruyte/ ende Okernoten vermenght/ wederstaen alle fenijn/ ende alle corruptien van der lucht. Ende es een secreet van Methridates coninck van Pontus/ daer mede dat hy hem ghepreserveert heeft tseghen alle pestilentien ende vergiftheyt.

I   Vijghen in water ghesoden ende daer mede ghegorgelt oft in die mont ghehouden/ sijn goet voor die rouwe ende heessche keele/ ende tot alle gheswillen ende apostumatien van den mont keele amandelen ende tantvleesch/ ende dijsghelijcx oock tot alle gheswillen van der tonghen.

K   Vijghen versueten oock die pijne van den tanden/ ende van dat tantvleesch daer tseghen in den mont ghehouden.

L   Item Vijghen met terwen meel vermenght maken morw ende rijp alle apostumatien/ bloetsweeren/ gheswillen ontrent den ooren ende andere/ sonderlinghe als tsaet van Vlas ende van Fenigrieck daer toe vermenght wordt. Ende als wortelen van Lelien daer by ghedaen worden/ zoo doen sy die gheswillen uutbreken.

M   Die selve Vijghen met Gersten meel vermenght/ verteeren die gheswillen/ ende doen die selve sceyden ende vergaen als Galenus seyt.

• Cruijdeboeck deel 6 capitel 47 Bladzijde 774

[774]   N   Item vijghen sijn oock goet met wijn alsene/ ende Gersten meel tsamen ghesoden/ den watersuchtighen ghelijck een plaester op den buyck gheleyt.

O   Vijghen met Mostaerts saet vermenght ende cleyn ghestooten/ doen vergaen dat tuyten ende suysen van den ooren/ ende beteren dat ghehoor van buyten daer op gheleyt.

P   In somma die drooghe vijghen sijn vermorwende verteerende ende subtijl makende/ ende moghen van buyten ende van binnen tslichaems ghebruyckt worden om alle gheswillen ende apostumatien rijp ende morwe te maken oft te doen sceyden ende vergaen.

Q   Die bladeren van Vygheboom/ verteeren die croppen ende clieren/ ende vermorwen ende doen sceyden oock alle andere gheswillen/ cleyn ghestooten ende daer op gheleyt.

R   Tsap van den Vijghen gheneest die ruydicheyt/ quade crauwagien/ cleyn pocxkens/ maseren/ sproet ende masen/ ende dyerghelijcke andere mismaecktheyt van den lichaeme ende van den aensicht/ met meel van Gersten mout vermenght/ ende daer op ghestreken/ het verdrijft oock die wratten/ met smout vermenght/ ende daer rontsomme ghestreken.

S   Dit sap gheneest oock die pijne ende weedom van den tanden/ alsmen cottoen daer in nat ghemaeckt aen den tant douwt oft in die gaten van den quaden tanden steeckt.

T   Dit sap opent oock die speen aderen/ ende doet camerganck hebben/ aen tfondament ghestreken. Tselve doen oock die bladeren/ alsmen tfondament daer mede vaeght.

V   Item tselve sap met meel van Fenigrieck ende azijn vermenght es goet op het fledercijn/ sonderlinghe van den voeten gheleyt.

X   Als iemant van een Scorpioen ghesteken/ oft van eenen dullen ende verwoeden hont ghebeten es/ zoo es dit sap oock goet in die wonden ghedruypt.

Y   Tsap van den vijghen doet oock dat melck runnen/ ende scheydt dat melck wederom van een dat gheronnen es/ ghelijck die azijn.

Z   Asschen van Vijgheboom met olie van Roosen ende was vermenght/ ghenesen die verbrantheyt. Van die selve asschen een looghe ghemaeckt es goet tot alle ruydicheyt ende quade scorftheyt alsmense daer mede wasschet.