Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 21-01-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 30, bladzijde 749-750   Zie volgende pagina »

Van Smacke oft Sumach.   Cap. xxx.

1  

Rhus coriaria - Sumak

Tfatsoen

Rhus coriaria - Sumak

Rhous, Rhoos, Rhus, Rhus coriarium, Ros (Sumach), Sumach (Smacke)

(zaad: Rhous ho epi ta opsa, Erythros, Rhus obsoniorum, bladeren: Rhous birsodepsicos, Scytodepsicos, Rhus coriarium)

  • 1644 Vlaams: Smack, Sumach
  • 1616 Latijn: Rhus coriaria [779]
  • 1554/1557: Rhos, Rhus, Rhus coriaria, Rus obsoniorum, Smacke, Sumach

[749]   Smacke oft alsmen in die Apoteken seyt Sumach/ groeyet in maniere van een boomken/ ontrent eens mans lengde hoogh/ ende heeft vele tacxkens/ daer aen wassen langhe hayrachtighe saechte bladeren/ in dmiddel een roodachtich steelken hebbende/ ende over beyde sijden in ses oft seven deelen ghesneden/ die tseghen een over staen/ ende rontsomme ghekerft sijn/ ghelijck die bladeren van Agrimonie/ den welcken dese bladeren seer ghelijck sijn. Die bloemen wassen tusschen die bladeren/ ende groeyen veel by een aen langhe steelkens/ ghelijckende den bloeysele van den Okernoten/ van verwen wit gruen. Tsaet es plat root ende wast in ronde besiekens.

Plaetse

Smacke groeyet in Spaengien ende andere heete landen seer overvloedich/ Hier te lande en wordet niet ghevonden/ dan by sommighe neerstighe cruytliefhebbers.

Tijt

Smacke bloeyet hier te lande in Hoymaent.

Naem

Dit ghewas wordt gheheeten in Griecx Rhous/ ende van Hippocrates Rhoos/ In Latijn Rhus/ van sommighen Ros/ In die Apoteke ende van den Arabeuschen meesters Sumach/ ende daer naer hier te lande/ van den Huyvetters/ die daer mede het leer bereyden op die maniere van Spaengien/ Smacke.

Tsaet van desen Rhus wordt gheheeten in Griecx Rhous epita opsa/ ende Erythros. In Latijn Rhus obsomorum

 

[750]   Die bladeren heeten in Griecx Rhous birsodepsicos/ oft Scytodepsicos. In Latijn Rhus coriarium/ ende daer mede wercken die van Spaengien ende Italien dat leer/ ghelijckmen hier te lande met die scorssen van den Eycken boomen.

Natuere

Die bladeren sap ende saet van Sumach sijn cout in den tweeden graedt ende drooghe tot in den derden/ van natueren seer tsamen treckende.

Cracht ende werckinghe

A   Die bladeren van Sumach sijn van crachten ende werckinghe/ der Acacia ghelijc/ ende daer om zoo stelpen sy oock den loop des buycx/ die overvloedige natuerlijcke cranckheyt van den vrouwen ende alle bloetganck/ in water oft wijn gesoden ende gedroncken.

B   Dwater daer dese bladeren in ghesoden sijn stelpt oock den loop des buycx ende den rooden lichaem/ van onder met een clysterie ghesedt/ oft alsmen daer in badet/ het verdroocht oock die loopende ooren daer in ghedruypt/ ende maeckt dat hayr swert alst daer mede ghewasschen wordt.

C   Tsaet van Sumach in die spijsen ghebruyckt stelpt oock dijsghelijcx alle loop des buycx/ dat roode melizoen/ ende die vloet van den vrouwen sonderlinghe die witte.

D   Tselve saet op alle versche gheslaghen ghevallen ghestooten ghequetsten wonden/ ende buylen geleyt/ bescermt die selve van alle verhittinghen apostumatien/ ende sweeringen.

E   Tsaet van Sumach met eycken kolen ghestooten/ gheneest ende verdroocht die speenen daer aen ghestreken. Tselve doet oock dat water daer die bladeren oft tsaet in ghesoden sijn/ alsmense daer mede wasschet.

 

^Naar het begin van deze