Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6 Van der boomen, haghen, ende alle houtachtighe gewassen, en van huerder vruchten, gummen ende sapen ondersceet, fatsoen, naem, natuere, cracht ende werkinghe Planten Alfabetisch

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 6 capitel 23, bladzijde 738-739   Zie volgende pagina »

Van Aelbesien.   Cap. xxiii.

 

Ribes - Ribes

1  

Ribes rubrum - Aalbes

2  

Ribes nigrum - Zwarte bes

Tgheslacht

Die Aelbesien sijn hier te lande tweederleye. Die eene sijn root ende liefelijck van smaecke. Die ander swert ende van smaecke onliefelijck.

Tfatsoen

Ribes - Ribes

Grossularia rubra, Grossularia transmarina, Ribes, Ribesum,
vruchten: Grossulae transmarinae, Uvae ursi (Ribes), Besiekens over zee (Aelbesien, Aelbesiekens)

 

Ribes rubrum - Aalbes

Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Ribes rubrum, vrucht: Grossulae rubrae, roode Aelbesien
zie ook editie 1644

  • 1644 Vlaams: Aelbesien (Roode), Besiekens over Zee (Roode)
  • 1616 Latijn: Ribesium fructu rubro [749]
  • 1554/1557: Aelbesiekens, Aelbesien (roode), Besiekens over zee, Groiselles d'outre mer, Groiselles rouges, Grossula rubra, Grossula transmarina, Grossularia transmarina, Ribes, Ribes rubrum, Ribesum, Sant Johansbeerlin, Sant Johanstreubel, Treublin, Uva ursi Galeni

 

[739]   Die roode Aelbesien hebben houten taeye tacken die met een bruyne scorsse bedeckt sijn/ ende daer aen wassen breedachtighe donckergruene bladeren/ den bladeren van Wijngaert van fatsoene niet onghelijck maer mindere. Die bloemen wassen tusschen die bladeren aen die ionghe tacxkens/ ende wassen veel tsamen/ aen een dun draeyken dat neerderwaerts hanght. Ende als die bloemen vergaen sijn/ zoo comen aen dat selve draeyken veel besiekens aen alle sijden voort/ die ierst gruen ende naermaels root sijn/ van smaecke wat suerachtich/ seer ververschende ende liefelijck.

Ribes nigrum - Zwarte bes

Ribes nigrum, swerte Aelbesien

  • 1644 Vlaams: Aelbesien (Swarte), Besiekens over Zee (Zwarte)
  • 1616 Latijn: Ribesium fruct nigro [749]
  • 1554/1557: Aelbesiekens, Aelbesien (swerte), Besiekens over zee, Groiselles d'outre mer, Groiselles noires, Grossula transmarina, Grossularia transmarina, Ribes, Ribes nigrum, Ribesum, Sant Johansbeerlin, Sant Johanstreubel, Treublin, Uva ursi Galeni

2   Die swerte Aelbesien sijn van tacken bladeren bloemen ende vruchten den anderen ghelijck/ anders dan dat sy van verwen swert sijn ende van smaecke onliefelijck/ ende daer om en worden sy oock niet gheoeffent/ noch oock niet ghebruyckt.

Plaetse

1   Die roode Aelbesien worden in veel hoven gheplant/ ende daer af worden tuynkens ghevlochten die neffens den weghen ende aen die canten van den hoven ghesedt worden.

2   Die swerte Aelbesien wassen van selfs op vochtighe ongheboude plaetsen/ by den grachten ende waterloopen.

Tijt

Aelbesien worden hier te lande rijp meest in Hoymaent.

Naem

Dit ghewas wordt gheheeten nu ter tijt in Latijn Grossularia rubra, Grossularia transmarina, Ribes ende Ribesum.

Die vruchten worden ghenoemt Grossulae transmarinae/ ende als sommighe gheleerde meynen zoo sijnt die vruchten die van Galenus septimo de medicamentis secundum loca ghenaempt worden Uvae ursi. In die Apoteken soo heeten sy oock Ribes/ In Hoochduytsch Sant Johans Treubel/ oder Treublin/ ende Sant Johans beerlin/ In Neerduytsch Besiekens over zee ende Aelbesiekens. In Franchois Groisseletz transmarins.

1   Dierste gheslacht wordt ghenaemt Grossulae rubrae, en Ribes rubrum. In Neerduytsch Roode aelbesien/ In Franchois Groisseletz rougez. Ende dese worden alleen in die Apoteke/ ende in die spijsen ghebruyckt.

2   Tweede gheslacht wordt gheheeten Ribes nigrum/ ende in onse tale Swerte aelbesien.

Natuere

Die Roode aelbesien sijn cout ende verdrooghende tot in den tweeden graedt ende tsamen treckende van natueren.

Cracht ende werckinghe

1
A
   Die Roode aelbesien vercoelen die heete maghe ende levere/ ende sijn seer goet inghenomen tseghen alle inwendighe hitte des bloets/ ende tot alle heete cortsen.

B   Aelbesien in den mont ghehouwen oft gheknout vercoelen alle verhittinghen/ ende doen ontsincken alle heete swillinghen van den mont/ ende sy verslaen den dorst in die heete cortsen.

C   Aelbesien stoppen oock den loop des buycx van heete cholerijcke geele vochticheden oorspronck hebbende/ ende dat root melizoen/ sonderlinghe dat sap daer af ghedroocht ende inghenomen.

D   Tcruyt van Aelbesien dat van den sape met suycker ghemaeckt wordt/ es tot allen den voorghescreven oock seer goet/ ende het beneempt die walghinghen ende opworpinghen van der maghen/ ende dient seer wel in die heete cortsen ghebruyckt/ met eenighe vercoelende wateren ghedroncken/ oft in den mont tseghen den dorst ghenomen.

2
E  
Die Swerte aelbesien en hebben in die medecijne gheen ghebruyck.

 

^Naar het begin van deze pagina