Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3

Deel 4

Deel 5 Cruyden, wortelen ende vruchten, diemen in die spijse ghebruyckt Planten Alfabetisch

Deel 6

Piper longum - Lange peper

Piper nigrum - Peperplant, Witte peper

Piper nigrum - Peperplant, Zwarte peper

• Cruijdeboeck deel 5 capitel 66 Bladzijde 679

Tgheslacht

Die oude meesters scrijven dat Peper dryerhande es/ lanck wit ende swert/ diemen nu ter tijt oock noch in die huysen van droghisten ende in die Apoteken te coope vint.

Tfatsoen

Peperi, Piper, Peper    Noot: Piper album en Piper nigrum zijn verschillende stadia van dezelfde botanische soort, Piper nigrum, afhankelijk van de tijd van oogsten en de behandeling erna. Zwarte peper (met een flink gehalte aan etherische olie) heeft een fruitige, pikante geur met een warme, citroenachtige ondertoon. De smaak is heet en venijnig met een frisse, doordringende nasmaak. Witte peper is minder aromatisch (bevat minder etherische olie) en kan zelfs muf ruiken, maar is behoorlijk scherp met een zoetige nasmaak. Piper longum behoort (met Piper retrofractum) tot de lange pepersoorten.

 

Piper longum - Lange peper

Piper longum (Macropiper), lanck Peper

 

Piper nigrum - Peperplant, Witte peper witte en zwarte peper komen van dezelfde plant, alleen anders verwerkt

Piper album (Leucopiper), witte Peper

 

Piper nigrum - Peperplant, Witte peper witte en zwarte peper komen van dezelfde plant, alleen anders verwerkt

Piper nigrum (Melanopiper), swerte Peper

Van fatsoene van den boome daer dat Peper op groeyet/ en kunnen wy anders niet ghescrijven/ dan dat wy by den ouders oft by den ghenen die in die landen ontrent Indien ende Calekouten verkeert hebben bescreven vinden/ aenghesien dattet een vremt saet es dat ontrent dese landen niet en groeyet. Ende daer om en selen wy hier af anders niet scrijven dan by den ouders/ oft die corts in die landen verkeert hebben gevonden wordt/ die nochtans niet gelijck en spreken. Plinius scrijft dat die Peperboom den Geneverboom ghelijck es. Philostratus ghelijckt den Peperboom ende die vruchten daer af/ met den boom ende vruchten van Agnus castus. Dioscorides ende sommige andere scrijven dat het Peper op een cleyn boomken in Indien groyet/ ende dat het lanck Peper (dat gelijck die cattekens es die aen die Berckenboomen voor die bladeren voortcomen) dat ierste speensel es dat terstont naer die bloemen voortcoemt. Dwelck met ter tijt groot lanck ende wijt wordt/ voortbringhende veel besien aen een steelken tsamen hanghende/ ende dat dese besien noch onrijp wesende dat wit Peper sijn/ ende als sy rijp sijn ende swert sijn/ dat gemeyn swert Peper sijn. Die nu ter tijt in Indien Calekouten ende landen daer ontrent verkeeren/ scrijven dat het Peper niet en wast op boomen/ maer op een maniere van een Winde/ den witten Wijngaert/ dat es der Bryonie ghelijck/ die huer om die boomen ende haghen wint/ daer aen dat langhe dunne steelkens voortcomen/ daer die vruchten ende Peper corenen rontsomme aen hanghen/ in alder manieren gelijck die Aelbesien voort comen/ ghelijckmen dat hier te lande sien mach/ want uut Indien worden die steelkens met den Pepercorenen daer aen hanghende in pekel bewaert/ nu ter tijt tot Antwerpen ghebrocht. Ende dese besien als sy onrijp afghepluckt worden/ blijven witachtich/ ende dat es Tpeper datmen wit heet/ ende als sy heel rijp sijn zoo worden sy swert ende crijghen veel rimpelen/ ende dat es tghemeyn swert Peper. Dese selve nieuwe authuers scrijven oock dat het lanck Peper gheen vrucht en es van desen ghewasse/ maer dattet aen sommighe andere boomkens voortcoemt/ daert aen groeyet ghelijck die cattekens aen die Haselaers oft Berckenboomen/ die welcke lanck Peper ghenaemt worden/ om dat sy den Pepere van smaecke ende crachten ghelijck sijn.

Plaetse

Het Peper groeyet in die Eylanden van die Indiaensche zee/ als in Tapobrana diemen Sumatra heet/ ende in sommige andere Eylandekens daer ontrent/ van waeren dattet ghebrocht wordt tot Calekouten dat die machtichste coopstadt van Indien es/ daert niet by ghewichte/ maer by der maten vercocht/ ghelijckmen hier te lande dat Coren vercoopt.

Naem

Peper wordt gheheeten in Griecx Peperi. In Latijn Piper. In Hoochduytsch Pfeffer. In Franchois du Poyvre.

1   Dat lanck gheslacht wordt gheheeten in Griecx Macron peperi. In Latijn Piper longum.

• Cruijdeboeck deel 5 capitel 66 Bladzijde 680

[680]   In die Apoteke Macropiper.

2   Dat wit es genaemt Leucom peperi/ dat es in Latijn Piper album/ in die Apoteken Leucopiper.

3   Dat swert heet in Griecx Melan peperi. In Latijn Piper nigrum. In die Apoteken Melanopiper.

Natuere

Peper es werm ende drooghe tot in den derden graedt/ sonderlinghe dat wit ende swert/ want dat lanck en es alzoo drooghe niet/ aenghesien dattet veel vochticheyts in heeft.

Cracht ende werckinghe

A   Peper in die sausen vermenght gheeft der spijsen goeden smaeck/ ende doet appetijt hebben ende die spijsen wel verteeren.

B   Peper inghenomen doet oock water lossen/ ende tverdrijft die winden ende weedom van den buyck/ alsmen daer toe Laurus bladeren oft Comijn neempt. Item het es oock goet tseghen alle vergiftheyt ende tseghen alle beten ende steken van fenijnnige ende ghiftighe ghedierten/ ende daer om worddet oock in die Teriakele compositien vermenght.

C   Peper voor daencomen van der cortsen ghedroncken/ oft met olie vermenght ende op tlichaem ghestreken beneemt die huyveringhen ende die coude van den cortsen.

D   Peper met huenich oft syrope gheleckt es goet tseghen den verouderden couden hoest ende tot alle coude sieckten van der borste ende longhene.

E   Peper met Rosijnen gheknout treckt veele vochticheyt uut den hoofde ende suyvert die herssenen.

F   Peper met huenich vermenght es oock goet op die squinantie ghestreken/ want het doet dat gheswil sceyden ende vergaen.

G   Peper met peck vermenght verdrijft die croppen ende clieren/ ende alle coude herde gheswillen/ ende treckt uut die splinters ende dorenen.

H   Peper ende sonderlinghe dat lanck es oock goet vermenght in die collyrien die dat ghesichte verclaren ende sterck maken.