Noot: Clusius (1557) is preciezer. Hij noemt nr. 1 Pastinaca (apothekersnaam),
Pastinaken, tamme Mooren. De wilde pastinaak (nr. 2) heeft bij Clusius de namen
Branca ursina, Baucia, wilde Mooren, en verder ook `Elaphoboscon, Elaphicon,
Nephrion, Ophigenion, Ophioctonon, Lyme, Elaphoboscum, Cervi ocellus.
[643] 1 Die tamme Moren hebben groote langhe bladeren/ van veel bladeren aen een steelken wassende vergaert ghelijck die bladeren van Noten oft van Eschenboom/ van den welcken elck besondere breedachtich ende rontsomme ghekerft es/ hueren steel wast somtijts eens mans lengde hoogh/ ende heeft vele vorenkens/ ende leden ghelijck die stelen van Venckel/ daer op aen dopperste croonkens wassen/ die voortbringhen geele bloemkens/ ende daer naer breet saet/ ghelijck dat saet van Dille oft meerder. Die wortel es dick ende lanck/ van smaecke suet ende seer bequaem om eten.
2 Die wilde Moren sijn van bladeren stelen bloemen ende saet den Tammen seer ghelijck/ maer die bladeren sijn wat minder/ ende die stelen oock wat dunder/ ende die wortel es herder minder ende niet zoo bequaem om eten.
Plaetse
1 Die Tamme worden in die moeshoven ghesaeyet.
2 Die wilde wassen hier te lande by den weghen ende op ongheboude plaetsen.
Tijt
Moren bloeyen in Braeckmaent ende Hoymaent/ maer in den winter eer sy ghebloeyet hebben/ zoo sijn die tamme bequaem om in spijse ghebruyckt te wordene.
Naem
Dit gheslacht van wortelen wordt gheheeten in Griecx ende in Latijn Elaphoboscum van sommighen oock als Dioscorides seyt Elaphicon, Nephrion, Ophigenion, Ophioctonon, Herpyoees, Lyme ende Cerviocellus.
1 Dat ierste wordt hier te lande in onse Apoteken ghenaemt Pastinaca/ ende daer naer in Neerduytsch Pastinaken/ hoe wel dat dese niet en sijn die oprechte Pastinaken/ als in tvoorgaende capittel ghenoch ghebleken es/ ende daer om worden zy beeter ghenaemt in Hoochduytsch Moren/ ende Zam moren. Daer naer die selve oock nu hier te lande Tamme mooren gheheeten worden. In Franchois worden dese wortelen Cheruy ghenaempt.
2 Dat wildt gheslacht heet in sommighe Apoteken Branca leonina oft Baucia. In Hoochduytsch Wild moren. In Neerduytsch Wilde moren. In Franchois Cheruy saulvage.
Natuere
Moren sijn werm ende drooghe van natueren/ sonderlinghe dat saet dat wermer ende droogher es dan die wortelen.
Cracht ende werckinghe
A Die wortelen van Moren in die spijse ghelijck die Peen ghebruyckt/ gheven beeter voetsel/ ende meer dan die Peen/ ende sijn goet der longhene/ den nieren ende der borsten.
B Die selve wortelen doen oock water maken/ versueten die pijne van der sijden/ verdrijven die winden ende weedom van den
buyck/ ende sijn goet den ghenen die verreckt sijn oft van binnen ghequetst oft gheborsten.
C Tsaet van den Moren es goet tseghen alle fenijn/ ende het gheneest alle beten ende steken van alle cruypende ende fenijnnighe ghedierten met wijn ghedroncken. Ende es