[636] 1 Die cleyne ende ghemeyne Raponcelen hebben ierst cleyne rondachtighe bladeren/ den bladeren van Violetten schier gelijck/ ende daer naer comen die stelen voort/ die ront/ hertachtich ende ontrent twee voeten hooch sijn/ met langhe smalle bladerkens becleet. Aen dopperste van den stelen wassen die schoone bloemkens/ van verwen ende fatsoene den wilden blauw Clocxkens (daer af in tweede Cruijdeboeck deel cap. xxii. ghescreven es) seer ghelijck/ naer die welcke oock langhe cantighe hauwkens voortcomen/ daer in dat het saet leyt/ dat seer cleyn es. Die wortel es lanck/ somtijts ontrent eenen cleynen vingher dick/ wit ende van smaecke den Rapen schier ghelijck/ ende wordt in den winter in salaet geghete.
2 Die groote Raponcelen die noch ter tijt niet seer bekent en sijn hebben ierst breede bladeren/ ende daer naer aen die stelen smalle/ ende draghen een oft twee rechte hole stelen/ daer op schoone dicke aren wassen/ vol van cleyne langachtighe bloemkens/ die eer sy open ghegaen sijn/ ghelijck cromme horenkens daer om staen/ ende als sy open ghegaen sijn in vier cleyne smalle bladerkens verdeylt sijn/ van verwen blauw/ peersch/ aschverwich oft wit. Als die bloemen vergaen sijn/ zoo comen daer vele cleyne hauwkens/ vast aen malcanderen wassende voort/ den hauwkens oft huyskens van Raponcelen ghelijckende/ maer mindere. Die wortel es dick wit sapachtich/ den wortelen van cleynen Raponcelen van fatsoene ende smaecke seer ghelijck.
Plaetse
1 Die cleyne Raponcelen wassen hier te lande aen die canten van den velden onder die haghen ende aen die tuynen.
2 Die groote wassen meest in die bosschen in stercken leemachtighen gront/ ende andere vette vochtighe donckere plaetsen.
Tijt
1 Die cleyne Raponcelen bloeyen in Braeckmaent ende Hoymaent.
2 Die Groote brenghen huer bloemen in Meye voort.
Naem
Die Raponcelen heeten in Griecx Gongyle agrie. In Latijn Rapa sylvestris/ dat es/ wilde Rapen.
1 Dat ierste gheslacht wordt nu ter tijtghe.naemt Rapontium ende Rapunculum/ ende Rapunculum parvum. In Hoochduytsch klein Rapuntzeln. Hier te lande cleyne oft ghemeyne Raponcelen. In Franchois Raiponce.
2 Dat tweede gheslacht/ es oock een maniere van Raponcelen/ ende daer om worddet ghenaemt Grosz Rapuntzeln. In Neerduytsch groote Raponcelen. In Franchois Raiponce grande/ dat es in Latijn Rapunculum maius.
Natuere
Raponcelen sijn van natueren den Rapen wat ghelijck.
Cracht ende werckinghe
A Raponcelen in spijse ghebruyckt met azijn ende sout bereyt/ maken appetijt om eten ende doen water maken/ sonderlinghe als sy te voren wat ghesoden sijn gheweest.
B Raponcelen met meel van Lupinen oft van Dravik vermenght/ maeckt het aensicht claer ende die huyt des lichaems schoon/ daer op ghestreken.
C Tsap van den stelen ende bladeren van den Raponcelen/ sonderlinghe van den cleynen met vrouwen melck in die ooghen ghedruypt maeck claer ghesicht.