[517] 1 Die alder grootste Erwten sijn hier te lande niet seer bekent ende dese wassen/ want zy met rijs/ staecken oft ander behulp gheleyt ende onderset worden eens mans lengde hooch/ ende oock hoogher ende hebben ronde hole stelen die wat cantich ende vinghers dick sijn/ ende daer aen wassen aen elck ledt twee bladeren seer vast by een alleleens al oft maer een blat en waere. Ende tusschen die bladeren comen cleyne corte steelkens voort/ ende die hebben tseghen malcanderen staende vier oft sesse vette bladeren/ ende ten eynde drije oft vier clauwierkens daer mede dat die Erwten huer houwen/ ende al om vast aen maken. By die selve steelkens van den bladeren comen oock noch andere naeckte steelkens voort daer aen wassen schoone bloemen van coluere peersch oft purpurbruyn. Ende als die vergaen zoo volghen daer langhe ronde effene glatte hauwen nederwaerts hanghende ende daer in ligghen ende wassen die Erwten/ die als sy noch groen wesende/ rondachtich ende witachtich sijn/ maer als sy drooghe sijn zoo sijn zy cantich ende grauw.
Pisum sativum - Erwt (rassen) |
Ochros ervilia, middelbaere (ghemeyne groote Erwten) ende cleyne Erwten |
2 Dat tweede gheslacht/ dat sijn die ghemeyne groote Erwten/ es den voorghescreven gheslachte seer ghelijck/ alleen van stelen ende bladeren mindere. Ten wast oock zoo hooghe niet al eest met rijs ondersedt/ die bloemen sijn meest wit. Die vrucht es wit ende ront/ ende blijft ront al eest dat zy ghedroocht es.
3 Dat derden gheslacht dat es dat alderminste/ ende es den tweeden ghelijck/ maer van bladeren/ stelen/ hauwen ende vruchten veel minder/ ende dit laetmen ghemeynlick op tvelt lancx der eerden cruypen/ ende en wordt niet met eenich rijs ondersedt. Die vruchten van desen es oock ront/ ende van coluere som wit som groe ende som grauw oft bruyn.
Plaetse
1 Die groote Erwten worden in die hoven ghesedt/ die middelbaere ende cleyne worden op goede velden gheplant ende ghesaeyet ende sijn hier te lande seer ghemeyn.
Tijt
Erwten worden in Aprille ende Meerte gheplant ende ghesaeyet/ ende worden in Ooghstmaent rijp.
Naem
1 Dat groot gheslacht van Erwten wordt gheheeten in Griecx Pison ende Lecythos. In Latijn Pisum. In Duytsch hier te lande groote Erwten/ Roomsche Erwten/ ende van sommighen Stock Erwten. Ende dit gheslacht es dat oprecht Pisum daer Plinius ende die ouders af ghescreven hebben. Ende dattet gheen Faselus oft Dolichus en es hebben wy oock in onse Latijnsche Historia frugum verclaert.
2,3 Die andere twee gheslachten heeten in Griecx Ochri. In Latijn van Plinius Ervilie. In Hoochduytsch Erweyssen. In Neerduytsch Erwten. In Franchois Du pois. In Italien Rouiglione. Te Venegien Pisareli. Ende dat dese Erwten gheen Pisa en sijn hebben wy oock in onse Latijnschen Historia frugum breeder verclaert.
Natuere ende cracht
1 A Die groote Roomsche Erwten voor spijse inghenomen brenghen middelbaer voetsels aen/ ende maken winden/ maer min dan dat Legumen van den ouders Faba ghenaemt.
2 B Die andere ghemeyne ronde Erwten gheven beeter voetsel/ ende voeden meer dan die groote ende doen redelijcken lichten camerganck hebben. |