Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Physalis somnifera - Winterkers (Slaapbes)

Physalis somnifera - Winterkers - Slaapbes (variant)

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 88 Bladzijde 479

Tgheslacht

Die Groote Nascaye daer ick af in tvoorseyde capittel ghescreven hebbe/ doet my ghedachtich wesen van noch twee andere gheslachten van Solanum oft Nascayen/ die van den ouders ende van Dioscorides bescreven sijn ende noch ter tijt onbekent sijn. Die ick daer om hebbe willen bescrijven alzoo ghelijck van Dioscorides ende die ouders ons ghelaten es om dat een yeghelijck mercken soude dat die groote Nascaye gheen van beyden en es als sommighe te vergheefs meynen. Ende dese Nascayen sijn van Dioscorides onder twee namen bescreven/ Deene wordt gheheeten Solanum somniferum/ dat es slaepmakende Nascaye/ ende die andere Solanum manicum/ dat es Rasernie makende Nascaye.

Tfatsoen

Physalis somnifera - Winterkers (Slaapbes)

Solanum somniferum, Strychnon hypnoticon, Halicacabon, Dircion, Apollinaris minor, Ulticana herba, Opsago, slaepmakende Nascaye 1644 Vlaams: Nascaye (Slaepmaeckende) 1616 Latijn: Solanum somniferum 1554/1557: Apollinaris minor, Dircion, Halicacabon, Herba ulticana, Nascaye (slaepmakende), Opsago, Solanum dormitif, Solanum somniferum, Ulticana herba

1   Solanum somniferum/ dat es slaepmakende Nascaye heeft vele dicke herde stelen die quaet om breken sijn/ die vol van bladeren sijn/ die vet sijn ende Queappel booms bladeren ghelijck. Die bloeme es groot ende root. Die vrucht es ghelijck Sofferaen geel/ ende wast in blaeskens. Die wortel es lanck met een roode scorsse bedeckt.

Physalis somnifera - Winterkers (Slaapbes)

Solanum manicum, Strychnon manicon, Persion, Thryon, Anydron, Pentadryon, Enoron (Rasernie makende Nascaye, dulheyt makende Nascaye) 1644 Vlaams: Nascaye (Slaepmaeckende) 1616 Latijn: Solanum somniferum 1554/1557: Apollinaris minor, Dircion, Halicacabon, Herba ulticana, Nascaye (slaepmakende), Opsago, Solanum dormitif, Solanum somniferum, Ulticana herba

2   Dat ander Solanum dat Manicum/ dat es Rasernie maekende Nascaye ghenaempt wordt heeft bladeren ghelijck wit Mostaert cruyt/ maer meerder/ wat ghelijckende den bladeren van oprechten Berenclauw die Achantus in Latijn gheheeten wordt daer af in tvijfste Cruijdeboeck deel ghescreven sal worden. Van eender wortel hevet thien oft twaelf stelen die ontrent twee voeten hooch wassen/ op dopperste van den welcken voortcoemt een ront bolleken ghelijck een Olive groot ende ghelijck die vrucht van Platanus rouw/ maer meerder ende breeder. Die bloeme es swert/ ende als zy vergaet zoo brenght zy een druyfken voort met thien oft twaelf besikens/ ghelijck die besien van Veyl/ maer saecht ghelijck Wijnbesien. Die wortel es wit/ dick binnen hol/ ende een cubitus/ dat es onderhalven voet lanck.

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 88 Bladzijde 480

Plaetse

[480]   1   Dat Solanum somniferum wast als Dioscorides seyt in steenachtighe plaetsen/ niet veerde van die zee gheleghen.

2   Dat Solanum manicum wast op hooghe berghen daer die sonne veel schijnt.

Naem

1   Dat ierste gheslacht van desen tween wordt gheheeten in Griecx Strychnon hypnoticon. In Latijn Solanum somniferum/ dat es in Duytsch Slaepmakende Nascaye/ van sommighen oock Halicacabon, Dircion, Apollinaris minor, Ulticana herba, ende Opsago.

2   Dat ander heet in Griecx Strychnon manicon. In Latijn Manicum Solanum/ dat es/ Rasernie makende oft dulheyt makende Nascaye/ van sommighen Persion Thryon Anydron Pentadryon ende Enoron.

Natuere

1   Solanum somniferum es cout tot in de derden graedt volcomelijck den Opium van natueren wat ghelijck maer veel onstercker.

2   Die wortel van Solanum manicum sonderlinghe die scorsse es drooghe tot in den derden graedt/ ende cout tot in den tweeden/ als Galenus scrijft.

Cracht ende werckinghe

1
A   Die vruchten van Solanum somniferum inghenomen doen water maken/ ende sijn den watersuchtighen seer goet ghebruyckt/ maer en moghen over die twaelf tseffens niet inghenomen worden/ want alsser meer inghenomen worden soo sijn sy scadelick.

B   Tsap van desen besien es goet in die medecijnen vermenght/ diemen ingheeft tot versuetinghe van weedom ende van pijne.

C   Tselve sap in wijn ghesoden ende in die mont ghehouden versuet die pijne van den tanden.

2
D   Die wortel van Solanum manicum sonderlinghe die scorsse daer af es seer goet ghewreven ende ghelijck een plaester gheleyt op dat wilt vier ende op die quade heete voorts etende sweeringhen ende ulceratien.

E   Van binnen en dient dit Solanum niet om te ghebruyckene.

Hindernisse

1   Meer dan twaelf vruchten van Solanum somniferum inghenomen maken rasernie ende ydelheyt van hoofde volnaer ghelijckende dat Opium.

2   Die wortel van Solanum manicum een drachma swaer met wijn ghedroncken maeckt lichticheyt ende ydelheyt van hoofde/ ende twee drachma swaer doet die ydelheyt meerder wesen ende drije oft vier daghen lanck dueren. Die selve wortel vier drachma swaer inghenomen doodet den mensche.