Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2

Deel 3 Wortelen, medecynale cruyden, ende quaden hinderlijcke ghewassen
Planten Alfabetisch

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Thapsia garganica

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 39 Bladzijde 407

Tfatsoen

Thapsia garganica

Thapsia, Ferulago, Ferula sylvestris, Turbith 1644 Vlaams: Ferula (Kleyne), Ferulago 1616 Latijn: Ferulago 1554/1557: Ferula sylvestris, Ferulago, Thapsia, Turbith de Mesue

Thapsia als Dioscorides scrijft es der Ferula ghelijck maer sijn stelen sijn dunder ende heeft bladeren ghelijck Venckel. Die bloemen sijn geel en wassen op croonkens als aen die Dille. Tsaet es breet maer minder dan tsaet van Ferula. Die wortel es lanck ende dick buyten bruyn binnen wit met een dicke scorsse becleet vol wit saps ende scerp van smaecke.

Plaetse

Thapsia wast in dat eylant Thapsus by Sicilien ende wordt nu ter tijt op den berch Garganus in Apulien ende in meer andere plaetsen van Italien ghevonden.

• Cruijdeboeck deel 3 capitel 39 Bladzijde 408

Naem

[408]   Dit cruyt heet in Griecx Thapsia. In Latijn Ferulago ende Ferula sylvestris. In Arabeusch van Mesue Turbith/ ende dit es dat Turbith datmen in die medecynen van Mesue gheordonneert in die Apoteke behoort te ghebruyckene/ daert noch ter tijt immers hier te lande onbekent es/ want onder den naem van Turbith in die Apoteke wordt ghebruyckt die wortel van een geslachte van Tithymallen dat bladeren heeft ghelijck Porceleyne/ als wy breeder in onse Latijnschen Annotatien verclaeren selen.

Natuere

Thapsia sonderlinghe die scorssen van den wortelen sijn heet tot volnaer in den derden graedt/ met een overvloedighe vochticheyt/ die oorsake es dat zy lichtelijcken bederft ende niet langhe bewaert en mach worden.

Cracht ende werckinghe

A   Die scorssen van den wortelen van Thapsia ontrent een vierenCruijdeboeck deel loots oft min swaer/ inghenomen maken camerganck ende iaghen daer duer af die taeye coude fluymen ende grove humoeren ende somtijts oock die geele cholerijcke vochticheden. Die selve niet alleen uut die maghe (die dese wortel heel suyvert) oft borste/ maer oock uut den veerden leden die selve halende ende naer hem treckende. Ende es mits dyen goet tseghen die cortheyt van adem/ verstoptheyt van borsten/ colica/ verouderde pijne in die sijde/ cramp ende spanninghe der senuwen/ fledercijn ende weedom van den uutersten leden ende ioncturen.

B   Dese wortel met olie vermenght gheneest die quade scorfte hoofden daer dat hayr mede uutvalt/ ende doet dat hayr wederom wassen daer op ghestreken.

C   Die wortel van Thapsia met wieroock ende was vermenght sceydt dat gheronnen bloet/ ende verdrijft alle blauw gheslaghen oft ghestooten vlecken ende plecken.

D   Tsap van der wortelen met huenich neempt af dat sproet ende alle plecken ende quade scorfticheden des aensichts.

E   Tselve sap met solfer vermenght doet alle coude ende herde gheswillen sceyden daer op ghestreken.

F   Van deser wortel met olie ende was wordt een salfken gemaeckt dat seer goet es tot alle verouderde pijne van den hoofde/ van der sijden ende van den uutwendighen leden.

Hindernisse

Alsmen tsap van deser wortel vergaert oft uut der selver dat middelste treckt zoo coemt den ghenen die dat doet groote swillinghe in dat aensicht aen/ ende die handen worden vol puysten. Ende als dese wortel inghenomen wordt zoo maeckt sy groote winden/ opblasinghen/ walghinghen ende beruerten in tlichaem/ ende als zy te veel inghenomen wordt zoo quetst sy die dermen ende die inwendighe leden.

Beeteringhe

Alsmen tsap van Thapsia vergaeren wilt oft die wortel uutholen zoo salmen daensicht ende die bloote leden des lichaems bestrijcken met een salfken van olie van Roosen ende was ghemaeckt.

Ende alsmen die wortel ingheven wilt om camerganck te hebbene zoo salmen daer toe doen Gengebeer oft lanck Peper ende wat suyckers ende alzoo ingheven. Ende in dyer manieren inghenomen en salt der natueren niet seer hinderlijck wesen.