Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 90 Bladzijde 325

Tgheslacht

Als dat cruyt datmen hier te lande in die Apoteken Levisticum heet voor een soorte ende maniere van Ligusticum ghehouwen wordt/ zoo vindtmen tweederhande Ligusticum. Ende dat oprecht es van den ouders bescreven. Tweede dat een onrecht ende wildt Ligusticum es.

Tfatsoen

(?)	Ligysticon, Lybysticon, Ligusticum (Panaces), Ligusticum verum, oprecht Ligusticum    Noot: Moeilijk te determineren soort. Het zou kunnen gaan om een soort uit een van de volgende geslachten: Angelica, Ferula, Ligusticum.

1   Dat oprecht Ligusticum daer af Dioscorides scrijft es den ierste gheslachte van.

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 90 Bladzijde 326

[326]   Panaces seer aensienlijk/ het heeft dunne gheknoopte stelen ghelijck die Dille/ daer aen wassen bladeren/ den bladeren van geel Steenclaveren ghelijckende/ maer saechter ende beter rieckende/ ende die boven wassen/ teerder ende meer gesneden. Op dopperste van den stelen wassen die croonen/ voortbringhende swert hert ende lanck saet/ den sade van Venckel schier ghelijck als een specie rieckende/ scerp ende heet van smaecke. Die wortel es wit welrieckende den wortelen van dat ierste Panaces seer ghelijck. Ende dit Ligusticum en es hier te lande noch niet ghesien.

Levisticum officinale - Lavas Foto Martin Stevens Zie alle foto's van Bioweb Plantengids

Ligusticum, Ligusticum vulgare (Levisticum), valsch (onecht, wildt) Ligusticum (Lavetse, ghemeyn Ligusticum, Levistock) 1644 Vlaams: Lavass, Lavetse 1616 Latijn: Levisticum vulgare 1554/1557: Lavetse, Levesse, Levisticum, Levistock, Liebstockel, Ligusticum vulgare, Livesche

2   Dat ander cruyt dat hier te lande voor Ligusticum ghebruyckt wordt heeft groote breede welrieckende seer gesneden bladeren den bladeren van Angelica schier ghelijck/ maer meerder/ schoonder/ gruen van vervwen/ ende dieper van kerven ende meer ghecloven. Die steel es effen/ ront/ knoopachtich ende hol/ eens man lenghde hooch/ oft hoogher wassende. Die ronde croonen wassen op dopperste van den stelen voortbringhende geele bloemen ende ront plat breet saet/ meerder dan tsaet van Dille ende minder dat tsaet van Angelica. Die wortel es lanck ende dick ende brenght iaerlijcx nieuwe stelen voort.

Plaetse

1   Dat oprecht Ligusticum wast in Ligurien op den berch Apenninus by die stadt van Genua/ ende op die gheberchten daer om ligghende.

2   Dat ander gheslacht wordt hier te lande in die hoven gheplant.

Tijt

2   Dat ghemeyn Ligusticum dat Lavetse gheheten wordt bloeyet meest in Hoymaent ende in Ooghstmaent.

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 90 Bladzijde 327

Naem

[327]   1   Dat ierste ende oprecht gheslacht heet in Griecx Ligysticon/ ende van Galenus Libysticon. In Latijn Ligusticum/ van sommighen oock (als Dioscorides scrijft) Panaces/ met welcken naem nu ter tijt in die Apoteken van Genuen bekent es.

2   Dat ander gheslacht wordt gheheeten in die Apoteke Levisticum/ ende voor dat oprecht Ligusticum ghebruyckt. In Hoochduytsch Lybstockel. In Brabant Lavetse/ tot sommighe plaetsen Levistock. In Franchois Livesche.

Natuere

1   Ligusticum es werm ende drooghe tot in den derden graedt.

2   Laveste es oock werm ende drooghe den Ligusticum van natueren seer ghelijck.

Cracht ende werckinghe

1
A   Die wortel van Ligusticum es seer goet tot alle inwendighe pijnen/ tot alle winden sonderlinghe van der maghen/ ende tseghen die beten van der serpenten ende van alle fenijnnighe ghedierten.

B   Die selve wortel ende met wijn ghedroncken doet urine ende water maken ende verweckt die natuerlijcke cranckheyt der vrouwen. Tselve doet zy oock van onder ghelijck een pessus gheset.

C   Tsaet van Ligusticum verwermt die maghe/ doet die spijse verteeren/ ende es smaeckelijck in den mont/ ende daer om hebben hier voortijts die van Genuen dit saet in huer spijse in plaetsen van Peper ghebruyckt/ ghelijck oock noch van sommighe nu ter doen als Antonius Musa scrijft.

2
D   Die wortel ende saet van Lavetse ghedroocht ende met wijn ghedroncken drooghen ende verwermen die maghe/ versueten die pijne ende weedom/ ende stillen die opblasinghen ende winder der selver.

E   Die selve wortelen ende saet doen die urine lossen ende verwecken die natuerlycke cranckheyt der vrouwen van binnen inghenomen/ oft alsmense in water siedt ende in een sweetcuyppe daer in badet.

F   In somma Lavetse es van crachten ende werckinghen den Ligusticum seer ghelijck/ ende mach daer voor sonder dwalinghen ghebruyckt worden.

G   Dwater van Lavetse gh