Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Salvia sclarea - Scharlei (Muskaatsalie)

Salvia verbenaca - Kleinbloemige salie

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 66 Bladzijde 289

Tgheslacht

Scharleye als Dioscorides oock tuyght es tweederhande. Tam ende wildt.

Tfatsoen

Salvia sclarea - Scharlei (Muskaatsalie) Foto Luc Regniers Foto Luc Regniers Foto Luc Regniers Foto Luc Regniers Foto Luc Regniers

Horminum sativum (Gallitricum, Centrum galli), (tamme) Scharleye 1644 Vlaams: Scharleye 1616 Latijn: Orvala 1554/1557: Centrum galli, Gallitricum, Matrisalvia, Orvale, Scarlea, Scarleye, Scharlach

1   Die tamme Scharleye heeft bruyne viercantighe stelen/ daer aen wassen rouwe aschvervwighe ghehayrde oneffene bladeren/ den bladeren van grote Savie schier ghelijck maer vier oft vijfmael meerder. Die bloemen sijn blauwachtich wit/ meerder dan die Savie bloemen/ ende als die gheresen sijn zoo coemt in die neerwaerts hanghende huyskens dat saet voort dat swert es. Die wortel es geel ende houtachtich.

Salvia verbenaca - Kleinbloemige salie

Horminum sylvestre, Gallitricum sylvestre, wilde Scharleye

2   Dat wildt gheslacht es den tammen niet seer onghelijck/ sijnen steel es viercantich ende rouw. Die bladeren sijn den Savie bladeren oock wat ghelijck/ maer bruynder ende scier swert gruen/ rontsomme dieper ghekerft/ ende niet hayrachtich noch oock niet sterck van ruecke. Die bloemen ende saet sijn den anderen ghelijck. Die wortel es houtachtich ende swert.

• Cruijdeboeck deel 2 capitel 66 Bladzijde 290

Plaetse

[290]   Beyde dese Scharleyen worden hier te lande in die hoven gheplant/ ende dat ierste gheslacht es seer ghemeyn.

Tijt

Scharleyen bloeyen in Braeckmaent ende in Hoymaent een iaer nadat zy ghesaeyet sijn.

Naem

Scharleye heet in Griecx Horminum ende Geminalis.

1   Dat ierste gheslacht wordt nu ter tijt in die Apoteke gheheeten Gallitricum ende Centrum galli. In Hoochduytsch Scharlach. Hier te lande Scharleye. In Franchois Oruale ou Orualle.

2   Dat wildt gheslacht/ wordt nu ter tijt gheheeten Horminum sylvestre/ ende Gallitricum sylvestre. In Hoochduytsch wilder Scharlach ende van sommighen wilde Salbey. In Franchois Asparge saulvuage ou Oruale sauvage.

Natuere

Scharleyen sijn werm ende drooghe van natueren.

Cracht ende werckinghe

A   Scharleye met spijse ghegheten oft ghesoden ende ghedroncken doet den vrouwen huer natuerlijcke cranckheyt comen/ ende maeckt lust tot byslapen.

B   Tsap van Scharleye met huenich vermenght/ maeckt die ooghen claer ende geneest die donckerheyt/ daer in ghedruypt.

C   Scharleye ghestooten oft in water ghesoden treckt die splinters ende doornen uut/ verteert ende doet scheyden alderhande gheswel daer op gheleyt.