Beginpagina van Plantaardigheden.nl
 

Leesmaar.nl
Dodoens en andere bijzondere boeken

Sitemap
Index

Plantaardigheden.nl
Artikelen over planten

Leeswerk.nl
Plantenboeken opengelegd

1554 Cruijdeboeck met transcriptie (overgeschreven)
A | B | C | D | E | F | G| H | IJK | L | M | N | O | P | QR | S | T | U | V | WXYZ

Voorwerk Nederlandse, Duitse, Franse, apothekers-, Latijnse en Griekse namen

Deel 1

Deel 2 Bloemen, welrieckende cruyden, saden, ende dyer ghelijcken Planten Alfabetisch

Deel 3

Deel 4

Deel 5

Deel 6

Register van die cracht der Cruyden
 
Oude Nederlandse namen
* Project Dodoens
Woordenboek Nederlandsche Taal
Plantago PlantIndex
Letter: druk op CTRL, draai ook aan muiswiel
Bijgewerkt 28-04-2023

«  Cruijdeboeck deel 2 capitel 48, bladzijde 261-262   Zie volgende pagina »

Van Hysope.   Cap. xlviii.

1  

Hyssopus officinalis - Hyssop

Tfatsoen

Hyssopus officinalis - Hyssop

Hyssopus, Hyssopus communis, Ysopus, Hysop (Hysope, Ysope) (twee variëteiten, de "ghemeyne" en "ander gheslacht ... van stelen corter ende meer tseghen der eerden liggende")

  • 1644 Vlaams: Hyssope, Ysop(e) (Ghemeyn)
  • 1616 Latijn: Hyssopus vulgaris
  • 1554/1557: Hysop, Hysope, Hyssope, Hyssopus, Hyssopus communis, Ysope, Ysopus

1   Die gemeyne Hysope heeft viercantige gruene herde houtachtighe tacxkens oft rijskens met smalle bladerkens becleet van fatsoene den bladeren van Lavender wat gelijck maer minder ende gruender. Die bloemen wassen aen dopperste van den stelen met cleyne croonkens deen by den anderen schier gelijck een are/ maer alleen aen die een syde van den stelen. Als die bloemen vergaen zoo volcht daer bruyn saet naer/ dat in die huyskens wast daer die bloemen uut gheresen sijn. Die wortel es bruyn ende houtachtich.

2   Item noch wordt en ander gheslacht van Hysope ghevonden dat van sommighen cruytliefhebbers ghesayet ende geplant wort. Ende dit es van stelen ende bladeren den anderen wat ghelijck maer sijn stelen sijn corter ende meer tseghen der eerden liggende die bladeren bruynder/ gruender ende dicker van smaecke meer bitter dan die gemeyne Hysope. Die bloemen sijn der ander Hysope bloemen volnaer ghelijck van coluere schoon bruyn blauw/ ende staen aen dopperste van den stelen rontsomme wast by een/ seer ghelijckende een corte dicke are. Die wortel es houtachtich ghelijck aen die andere Hysope.

Plaetse

Hysope en wast hier te lande niet van selfs/ maer wordt al om in die hoven ghesayet.

Tijt

Hysope bloeyet in Hoymaent ende in Braeckmaent.

Naem

Dit cruyt wordt nu ter tijt in die Apoteke gheheeten Hyssopus en Ysopus/ ende daer naer

 

[262]   in Duytsch Hysop/ Hysop ende Ysope. In Franchois Hissope/ hoe wel nochtans dat dit cruyt die oprechte Hysope niet en is/ daer Dioscorides Galenus ende die ouders af scrijven/ ghelijck dat van veel gheleerden nu ter tijt ende in onse Latijnsche Annotatien bewesen es/ daer wy oock scrijven selen tghevoelen dat wy van onse ghemeyne Hysope hebben.

Natuere

Hysope es werm ende drooghe tot in den derden graedt.

Cracht ende werckinghe

A   Hysope met vijghen/ Wijnruyte ende huenich in water ghesoden ende ghedroncken/ es seer goet den ghenen die verstopt van borsten ende cort van adem sijn/ die swaerlijck kichen/ ende eenen swaeren verouderden hoest hebben. Tot den selven ghebreken es zy oock goet met huenich vermenght ende dicwils ghelect.

B   Hysope met syrope van azijn inghenomen lost die taye slijmachtighe fluymen duer den camerganck/ doodet en iaecht die wormen af. Tselve doet zy oock met vijgen ghegheten.

C   Hysope met vyghen in water ghesoden ende daer mede ghegorgelt/ doet die ghezwellen ende apostumatien der keelen ende des monts rijpen ende uutbreken.

D   Hysope met azijn ghesoden versuet den tantsweer in den mont ghehouden.

E   Hysope in water gesoden/ doet sceyden ende verteert dat bloet dat onder die huyt gheronnen es ende mits dyen verdrijft alle blauwicheyt daer op gheleyt.

F   Dwater daer die Hysope in ghesoden es/ gheneest die ruydicheyt/ scorfte hoofden en de quade crauwagien/ alsmense daer mede wascht.

 

^Naar het begin van deze pagina