Plantenfoto's

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 61 Bladzijde 113

Tgheslacht

Der cruyden die heden daechs onder den naem van Crayenvoet begrepen worden/ vindtmen hier te lande twee gheslachten.

Tfatsoen

• Cruijdeboeck deel 1 capitel 61 Bladzijde 114

[114]   1   Dat ierste Crayenvoet dat oock Hertshoren ghenaempt wordt/ heeft langhe hayrachtighe smalle bladerkens over beyde syden/ met drije oft vier cleyne corte ghelijck aenwassende bladerkens becleet/ van fatsoene eenen ghetackten Hertshoren schier ghelijckende die op der aerden ghelijck een sterre uutghespreyt ligghen. Tusschen den welcken voortcomen cleyne ronde hayrachtighe steelkens/ daer aen aren en tortskens wassen ghelijck aen dmiddel ende breet Wechbree. Die wortel es lanck met aenhanghende veeselinghen.

2   Dat ander Crayenvoet crijght drije oft vier steelkens lancx der aerden cruypende/ die altijt op der aerden ghespreyt ligghen en huer nemmermeer op en heffen/ ende daer aen wassen langhe smalle ghesneden bladeren/ den bladeren van dat ierste Crayenvoet volnaer ghelijckende/ maer minder/ ende niet hayrachtich. Die bloemkens sijn cleyn/ wit ende comen tusschen die stelen en bladeren/ vast aen die steelkens voort/ ende als die vergaen/ zoo volghen daer cleyn platte breede rouwe teskens naer/ daer dat saet in leyt. Die wortel es wit/ vinghers lanck/ van smaecke die Kersse wat ghelijckende.

Plaetse

Dat ierste Crayenvoet wast in Brabant ende Vlaenderen op ongheboude sandtachtighe plaetsen ende by den wegen. Dat andere wast oock by den wegen en op sandtachtighe dorre straten en op die dijcken sonderlinghe boven Antwerpen/ daert tot sommighen plaetsen alzoo overvloedich ghevonden wordt/ datmen schier anders gheen cruyt daer en siet.

Tijt

Beyde dese cruyden bloeyen in Meye ende in Braeckmaent.

Naem

1   Dat ierste wordt hier te lande gheheeten Hertshoren/ en tot sommige plaetsen Gravinne cruyt/ ende in Latijn Cornu cervinum/ oft Herba stellae/ ende Stellaria. In Franchois Corne de cerf. In die Apoteke eest onbekent. Sommighe nu ter tijt heeten dit cruyt in Griecx Coronopus. In Latijn Pes Cornicis. In Hoochduytsch Krayenfusz/ meynende dit selve te wesene dat Coronopus daer Dioscorides in sijn tweede boeck cap cxxviii. af ghescreven heeft/ dat der waerheyt niet ghelijck en es/ ghelijck wy dat breeder in onse annotatien in Latijn verclaert hebben/ ende daer om hebben wy tselve Pseudo Coronopus/ dat es valschen Crayenvoet ghenaempt.

2   Dat ander gheslacht es der bescrijvinghe van Coronopus by Dioscorides seer ghelijck/ nochtans want die hoochgheleerde Ruellius Doctoor in sijnder tijt van Parijs niet wel en ghelooft dattet dat oprecht Coronopus es/ zoo hebben wy tselve naer Ruellium die dit seer levende beschreven heeft Coronopus Ruellij gheheeten/ ende in Duytsch Craeynvoet oft Ravenvoet.

Natuere

1   Hertshoren es cout ende drooghe den Wechbree van natueren seer ghelijck.

2   Crayenvoet naer duytwijsen van sijnen smaeck es werm ende drooghe der Kerssen ghelijck maer niet soo heet.

Cracht en werckinghe

A   Hertshoren es van cracht en werckinghe den Wechbree ghelijck daert een gheslacht af es/ ende mach in alle saken daer Wechbree goet toe es ghebruyckt worden. Ende es seer goet ende sonderlinghe bevonden tseghen dat bloet pissen ende tseghen tgraveel en de rijsende steen in spijse oft anders inghenomen.

B   Es Crayenvoet dat recht Coronopus/ zoo es die wortel daer af onder die asschen ghebraden oft in spijse gheten/ seer goet tseghen den loop des buycx van verkiltheyt der maghen/ ende verslijminghe der dermen oorspronck hebbende / daer toe den smaeck van deser wortel hier bescreven die selve bewijst goet toe te wesene/ midts dat zy van smaecke verwermende ende wat tsamen treckende es.