De Hortus Cliffortianus van Linnaeus

Inhoud van de Hortus Cliffortianus en verwijzing naar de scans

1. Voorwerk

Titelpagina

Beter leesbare tekst In hoge resolutie

Beter leesbare tekst In hoge resolutie

Titelprent (gravure door Jan Wandelaar, 1690-1759)

De barokke titelgravure weerspiegelt het ethos van de Verlichting.

In het midden van de afbeelding zien we een gekroonde godin, moeder Aarde. Zij zit op een leeuwin, symbool van haar macht, en aan haar voeten bevindt zich een pot met "steekbossie" (climber's friend), een plant uit Zuid-Afrika, die door Linnaeus Cliffortia ruscifolia werd genoemd om zijn beschermheer George Clifford te eren. (Noot: In het Herbarium van George Clifford had de plant oorspronkelijk een andere naam: Genista borbonia. Op het herbariumblad met het gedroogde kruid is met de hand erbij geschreven: "Borbonia trinervia Linn. described from the specimen, but it is Cliffortia ruscifolia"; zie: http://internt.nhm.ac.uk/jdsml/research-curation/projects/clifford-herbarium/detail.dsml?B=BM000647690.) In haar rechterhand heeft zij de sleutels die toegang tot de tuinen van De Hartekamp geven.

Aan de linkerzijde van de prent (dus rechts van de godin) dragen mensen verschillende planten uit Afrika, Amerika en Azië aan als een eerbetoon aan de godin. Ter rechter zijde zien we een bananenplant (Musa cliffortiana of Musa paradisiaca): Linnaeus was de eerste Europeaan die erin slaagde in een van de tropische kassen in George Cliffords tuinen deze plant tot bloei te brengen. Omdat Linnaeus dacht dat de vrucht die Eva in het paradijs aan Adam gaf, een banaan zou zijn, noemde hij deze "paradijselijke banaan".

Op een voetstuk achter de godin staat het borstbeeld van Clifford met een laurierkrans om zijn hoofd. Op de achtergrond een in kunstige vorm geknipte haag met poort en boompjes van buxus.

Linnaeus zelf wordt vertegenwoordigd door de jonge god Apollo die met een fakkel in zijn linkerhand licht brengt en met zijn rechterhand een sluier van duisternis wegschuift. Evenals Clifford draagt hij een laurierkrans op zijn hoofd, en onder zijn voeten vertrapt hij de gedode draak der onwaarheid.

Aan de onderzijde rechts bevinden zich nog een paar putti met enkele attributen, zoals een spade en een thermometer, en een pot met vuur die verwijst naar het verwarmen van de vier grote kassen op De Hartekamp, en in het midden onder ligt een kaart met de plattegrond van de tuinen op de grond.

Verklaring van de titelprent (gedicht door Jan Wandelaar)

Beter leesbare tekst In hoge resolutie

Titelpagina (gevolgd door de Opdracht van Linnaeus aan George Clifford en het Voorwoord van Linnaeus), beginnend op:

Beter leesbare tekst In hoge resolutie

2. Bibliotheca Botanica Cliffortiana

Begint op:

Beter leesbare tekst In hoge resolutie

3. Overzicht van de door Linnaeus geraadpleegde auteurs

Beter leesbare tekst In hoge resolutie

4. Genera Foliorum (Bladvormen)

Tabula I: Folia Simplicia > Enkelvoudige bladeren (plaat: overzicht)
Classis I Folia simplicia > Enkelvoudige bladeren

Beter leesbare tekst In hoge resolutie

Tabula II: Folia Composita > Samengestelde bladeren (plaat: overzicht)
Classis II Folia Composita > Samengestelde bladeren

Beter leesbare tekst In hoge resolutie

Classis III Folia Determinata

Beter leesbare tekst In hoge resolutie

^Naar het begin van deze pagina